М Ы   П Р Е Д О С Т А В Л Я Е М   Т О Л Ь К О    К А Ч Е С Т В Е Н Н У Ю   И Н Ф О Р М А Ц И Ю

Минская коллекция рефератов (www.library.by/shpargalka) Основана в 1999 году

Телефон минского офиса: 8 (029) 777-57-90 (МТС)

ON/OFF:          

РЕФЕРАТЫ ЗДЕСЬ:

Белорусская история
Белорусская литература
Белорусский язык
Белорусская культура
Авиация
Астрономия
Автомобили
Английский язык
Архитектура
Биографии знаменитостей
Биология
Бухгалтерия и аудит
Военное дело
География
Дизайн
Иностранные языки
Интернет
Искусство
История
Компьютеры
Культурология
Лингвистика
Литература
Маркетинг и реклама
Математика
Медицина
Музыка
Немецкий язык
Образование и обучение
Политология
Право
Программирование
Психология
Разное
Религия
Сексология
Сельское хозяйство
Спорт
Технологии
Физика
Философия
Химия
Экология
Экономика
Начало
ПЛАТНЫЕ YСЛYГИ:

Заказать реферат\курсовую

"Шпаргалка" рекомендует...

КАРЦАН ЯН [БЕЛАРУСКІ ДРУКАР]

ИСТОЧНИК: СЛУЖБА ИНФОРМАЦИИ BELSONET

КАЧЕСТВО РАБОТЫ: 84%





 

Антось Савук

Друкар з Вялічак

390 год з дня смерці Яна Карцана

   Ёсць на Лідчыне такая вёска Вялічкі. Адсюль, як мяркуецца, паходзіў адзін з знакамітых друкароў нашага краю Ян Карцан.

  Біяграфічных звестак пра гэтага чалавека амаль не захавалася. Невядома, ў якім годзе ён нарадзіўся. Затое дакладна вядомы год смерці – 1611. І жыццёвы шлях яго можна прасачыць толькі па дайшоўшых да нашага часу выдадзеных ім кнігах.

  Справе свайго жыцця Ян Карцан навучаўся ў Кракаве, які не толькі славіўся ў той час сваімі навукоўцамі, пісьменнікамі і мастакамі, але і выдат-нымі друкарамі. Доўгі час, займаючыся ўжо сваёй друкарскай справай, падтрымліваў сувязі з сябрамі-выдаўцамі з гэтага горада Мікалаем Шарфенбергерам і Якубам Сібенейхерам.

  На небасхіле друкарскай справы імя нашага земляка ўпершыню з’явілася ў мястэчку Лоск (Вало-жынскі р-н), дзе ён змяніў на пасадзе выдаўца Даніеля Лянчыцкага, што працаваў у магната Яна Кішкі і выехаў у Вільню. У 1576 годзе выходзяць з так званай Замковай друкарні Яна Кішкі сачыненне Сымона Буднага “Аб артыкулах веры” і праца Цыцэрона “Аб павіннасцях”, пераложаная на польскую мову С. Кашуцкім. За час працы ў Лоску з 1576 па 1580 г.г. Карцан выпусціў сем кніг: пяць на польскай мове і дзве на лацінскай. Пасля гэтага імя Карцана сустракаецца на выданнях, што выходзяць у Вільні.

  Першыя кнігі выдаўца віленскага перыяду: “Тлумачэнне малітваў” (“Wyklad na modlitwie”) С. Судровіса і “Новы запавет” (“Nowy testament”) датуюцца 1580-ым годам.

  Невядома месцазнаходжанне друкарні Кар-цана ў Вільні. Актавыя кнігі паведамляюць толькі, што 31 ліпеня 1599 года ён уступіў у законнае валоданне домам па вуліцы Бернардынскай, які адкупіў у віленскага мешчаніна Захарыяша Амуратовіча. А ў акце ад 4 студзеня 1601 г. запісана, што “Ян Карчан, друкар места Віленскага” зрабіў заяву аб “продажы дома свайго на вуліцы Бернардынскай… Андрэю Беліковічу, падсудку земскаму Ашмянскаму”.

  Усё справаводства ў той час, як вядома, вялося па-беларуску. І вышэйзгаданыя акты таксама напісаны па-беларуску. На адным з іх ад 4 студзеня 1601 года ёсць подпіс Карцана на польскай мове (“Ian Karczan drukarz renka wlasna”). Мяркуецца, што сам гаспадар такім асабістым подпісам напамінае сваё сапраўднае прозвішча. Бо ў дакуменце сустракаецца і Карчан, а не Карцан, як заўсёды падпісваўся выдавец.

  За трыццаць год працы з 1580 г. па 1611 г. Ян Карцан выдаў 101 кнігу на польскай, лацінскай і грэчаскай мовах; у тым ліку – сачыненні антычных аўтараў – 11, на маральна-этычныя тэмы – 4, наву-кова-вучэбная літаратура – 7, па медыцыне - 3, на палітычныя тэмы – 10, апісанне вандровак - 3, календары – 3, палемічная літаратура – 9, панегірыкаў – 22, тэалагічнага характару – 21, на іншыя тэмы – 8. Для свайго часу друкарня Карцана ўяўляла сабой добра абсталяванае паліграфічнае прадпрыемства. Сярод друкарскага матэрыялу былі самыя розныя шрыфты: гоціка, анціква, курсіў, грэчаскі алфавіт, багаты набор гравіраваных ініцыялаў, арнамента-льных упрыгожванняў. Кнігі выдаваліся вельмі хутка. Сам Ян працаваў у друкарні над наборам кніг, перадаючы свой досвед і веды іншым супрацоўнікам.

  Пасля смерці Яна Карцана ў 1611 годзе справа бацькі разам з друкарняй перайшла яго сыну Іосіфу. Так на тытуле кнігі П. Скаргі “Заклік да адзінай веры” можна знайсці надпіс, дзе пазначана, што кніга надрукавана ў Вільні і яе выдаў Іосіф Карцан ў 1611 годзе.

  Змяніліся ў інтарэсах кірункі выдавецкай дзейнасці малодшага Карцана. Іосіф Карцан стаў католікам (бацька належаў да пратэстанскай веры), што падпарадкавала ўсю яго дзейнасць каталіцкаму касцёлу.

  За перыяд з 1611 па 1620 г.г. з друкарні Карцана-сына выйшла амаль 40 выданняў.

  Дзейнасць друкарні нашага славутага земляка, як у адносінах зместу выдадзеных у ёй кніг, так і ў адносінах майстэрства друку – адна з яскравых старонак у гісторыі кнігадрукарства Вялікага Княства Літоўскага.

Літаратура

Мысліцелі і асветнікі Беларусі: Энцык. дав. – Мн.: БелЭн, 1995;

Анушкин.А. На заре книгопечатания в Литве / Выд. “Mintis” – Вільнюс, 1970.

РАБОТА ДОБАВЛЕНА В КОЛЛЕКЦИЮ: 14 СЕНТЯБРЯ 2001

Поиск по белорусским рефератам

Флаг Беларуси Поиск по крупнейшим коллекциям Беларуси: LIBRARY.BY, STUDENT.BY, BIBLIOTEKA.BY и прочие


Комментарии к работе:

Другой популярный контент:



 

МИНСКАЯ КОЛЛЕКЦИЯ РЕФЕРАТОВ ™ 1999-2011
Телефонная "горячая линия": +375 (29) 7777-***
Для жителей других стран: WWW.STUDENT.BY
Мы работаем с 10:00 до 20:00
 

HIT.BY на Youtube

Официальный канал на Ютуби проекта HIT.BY

Здесь собраны ТОЛЬКО видео хиты из Минска, Гомеля, Могилева, Бреста, Гродно и Витебска!

Ежедневные топ-видео из Беларуси

Любовь по-белорусски!

Проект KAHANNE.COM! Быстрые знакомства в Минске, Гомеле, Бресте, Могилеве, Витебске, Гродно! Только реальные люди. Мобильная версия. Около 112.000 анкет белорусов.

KAHANNE.COM

Что происходит? Скандалы и расследования


Минская коллекция рефератов (old version) - дочерний проект при библиотеки LIBRARY.BY, бесплатная и постоянно пополняемая пользователями коллекция белорусских рефератов, белорусских дипломных работ, белорусских курсовых работ, белорусских контрольных, белорусских докладов и белорусских эссе. Работает с 1999 года.