Хвоі ля Камсамольскага возера

На двары 2021 год. Цяжка сабе ўявіць, што прайшло восемдзесят гадоў з пачатку жорсткай кровапралітнай вайны, якая загубіла мільёны жыццяў. Другі год на Зямлі пануе каронавірус, які ўжо адабраў два з паловай мільёны жыццяў. Гэта падобна на вайну, толькі вораг нябачны, ён забівае спадцішка…

У тое лета 1941 года маёй маме было дваццаць тры гады. Зусім маладая дзяўчынка, якая толькі нядаўна вырвалася з вясковай галечы ў горад. Яна цешылася шчасцю, якое раптам звалілася на яе: выйсці замуж за разумнага адукаванага чалавека, атрымаць добрую працу афіцыянткі, нарэшце працягнуць вучобу ў вячэрняй школе. У той год мама змагла скончыць чацвёрты клас. Маладая дзяўчына, таварыская, вясёлая, яна хутка ўлілася ў бурлівае жыццё горада Мінска.

У тыя прадваенныя гады маладыя людзі, камсамольцы, дапамагалі гораду ў будаўніцтве на ўскраіне горада прыгожага возера – цэнтра адпачынку гараджан. Яго вырылі ўручную, усё спланавалі, падрыхтаваліся да адкрыцця. Дату намецілі на 22 чэрвеня, нядзелю. Планавалася грандыёзнае мерапрыемства – свята горада Мінска з канцэртам, выступам спартсменаў. Мая мама таксама ўдзельнічала ў стварэнні возера і рыхтавалася да свята разам са сваімі сяброўкамі. Але муж, мой будучы бацька, у гэты час быў вельмі заняты на працы. Напярэдадні ён з'ехаў у камандзіроўку ў Беласток. Мама ж вырашыла дваццаць другога чэрвеня заначаваць у сяброўкі на Танкавай вуліцы, каб бліжэй было дабірацца да возера.

І чым жа ўсё гэта скончылася?

Вясёлыя, у прадчуванні шчаслівага нядзельнага дня, дзяўчаты прачнуліся ў роспачы, пачуўшы ў дванаццаць гадзін па радыё аб'яву Молатава В.М. пра пачатак вайны. Што магла адчуць у гэта імгненне мая мама? Страх, жах! Яна рванулася дахаты. На вуліцу Свярдлова з вуліцы Танкавай мая мама бегла, на злом галавы. А там на стале запіска: "Я вярнуўся. Але тэрмінова ад'язджаю, не магу развітацца з табой. Ты ж едзь да сваіх у вёску, выязджай з Мінска".

У горадзе паніка, усё бягуць, крычаць, ад'язджаюць на грузавых і легкавых машынах, хто куды. Горад бамбяць, транспарт спынены.

Мінск пагрузіўся ў цемру і роспач. На людзей нахлынула гора. Усё, што рыхтавалі на возеры, так і засталося без увасаблення.

Дваццаць чацвёртага чэрвеня ў дзесяць гадзін раніцы пачалася масавая бамбардзіроўка горада. За дванаццаць гадзін васямнаццаць эшалонаў бамбардзіроўшчыкаў па 35-40 самалётаў у кожным ператварылі Мінск у пекла.

Неўзабаве на сёмы дзень ад пачатку вайны 28 чэрвеня нямецка-фашысцкія войскі ўвайшлі ў Мінск. Нямецкія танкі грукаталі па вуліцах, іх рулі зазіралі ў вокны хат, дзе хаваліся перапуджаныя жыхары, не паспеўшыя за гэтыя дні сысці на ўсход. Шчасце тым, у каго засталіся некранутымі бамбёжкай хаты. А там, куды патрапілі бомбы, ужо нічога не заставалася, акрамя печаў, усё астатняе згарэла ад пажараў ці было разбурана бомбамі. Колькі людзей загінула ў гэтыя дні? Вельмі шмат. А зямля і дрэвы, што перажылі яны? Кажуць, падчас бамбёжак зямля дрыжала і ходырам хадзіла…

Хвоі. Іх некалькі высокіх сведак той вайны. Яны старыя. Ім, напэўна, больш васьмідзесяці гадоў, і пасаджаны яны былі побач з новым возерам перад вайной. Цяпер яны жывуць у міры і глядзяць на людзей з велізарнай вышыні, цешачыся жыццю і таму, што пражылі на свеце столькі гадоў. Але страшная памяць пра тыя цяжкія часы зашыта ў іх ствалах і каранях. Хвоі памятаюць усё…

 2021 г