Белорусская проза. Классические и современные произведения белорусских авторов. Книги, рассказы, воспоминания и пр.

NEW БЕЛОРУССКАЯ ПРОЗА


БЕЛОРУССКАЯ ПРОЗА: новые материалы (2024)

Меню для авторов

БЕЛОРУССКАЯ ПРОЗА: экспорт материалов
Скачать бесплатно! Научная работа на тему . Аудитория: ученые, педагоги, деятели науки, работники образования, студенты (18-50). Minsk, Belarus. Research paper. Agreement.

Полезные ссылки

BIBLIOTEKA.BY Беларусь - аэрофотосъемка HIT.BY! Звёздная жизнь


ВНИМАНИЕ! Вы сейчас находитесь в АРХИВЕ рубрики БЕЛОРУССКАЯ ПРОЗА

В Архиве хранятся материалы, которые нельзя найти в обычных разделах. В Архив попадают публикации большого размера. Также здесь находятся старые материалы. Наши администраторы периодически просматривают все материалы Библиотеки и периодически направляют в спецархивы все новые и новые материалы. Возможно, здесь находятся и Ваши публикации, которые Вы опубликовали в Библиотеке.

Список архивов (БЕЛОРУССКАЯ ПРОЗА) | Выйти из архива (к актуальным публикациям) | Поиск по архивам


МИХАЛОН ЛИТВИН О НРАВАХ ТАТАР, ЛИТОВЦЕВ И МОСКОВИТЯН

МИХАЛОН ЛИТВИН О НРАВАХ ТАТАР, ЛИТОВЦЕВ И МОСКОВИТЯН 57 за 24 часа

10 июня 2021

МИХАЛОН ЛИТВИН О НРАВАХ ТАТАР, ЛИТОВЦЕВ И МОСКОВИТЯН

Открыть полную версию

Войны школ

ЭКСКЛЮЗИВ Войны школ 71 за 24 часа

21 мая 2022

Невялікі горад Глюкава, канчатак лютага. Амаль паўгода сярод вучняў сямнаццатай і дзевятнаццатай школ збіраецца непрыязнасць, пакуль у адзін дзень, дасягаючы свайго піка, пераходзіць у сапраўдны канфлікт! Оля Мураўедава жадае памірыць іх. На дапамогу ёй прыходзіць мужчына ў карнавальнай масцы, які кожны дзень граў на гармоніку каля школы. Колькі часу ім трэба і ці змогуць яны справіцца?

Открыть полную версию

ЭКСКЛЮЗИВ "ДИНОЗАВР" или следствие ведут "Неведимки". /Возрастной ценз 8+/ 24 за 24 часа

02 августа 2021

Рецензия получилась лучше чем сам юмористический детский рассказ "Динозавр". Забавное расследование типа -"расследование ведут невидимки". Так-как мы друг друга невидим и общаемся- типа sms общением или как-то так. Получилось то ли предисловие, а может продолжение. Что не только не портит "динозавра", а даже подстёгивает прочесть. Был он написан в далёком детстве. Печатался в газете, я ещё и гонорар от редакции получила, на конфеты... Автору рецензии Респект и уважение! С поклоном Юлия С.

Открыть полную версию

МИХАЛОН ЛИТВИН О НРАВАХ ТАТАР, ЛИТОВЦЕВ И МОСКОВИТЯН

МИХАЛОН ЛИТВИН О НРАВАХ ТАТАР, ЛИТОВЦЕВ И МОСКОВИТЯН 57 за 24 часа

10 июня 2021

МИХАЛОН ЛИТВИН О НРАВАХ ТАТАР, ЛИТОВЦЕВ И МОСКОВИТЯН

Открыть полную версию

Послесловие ...

ЭКСКЛЮЗИВ Послесловие ... 52 за 24 часа

02 января 2021

Пока мы живы- многое имеет значение , когда нас уже нет- теряется и значение многого .

Открыть полную версию

Отзыв к художественному фильму -

ЭКСКЛЮЗИВ Отзыв к художественному фильму - "КОНТРИБУЦИЯ" . 33 за 24 часа

07 декабря 2020

Посмотрев художественный фильм «Контрибуция» — российского режиссёра Сергея Снежкина. Снят фильм по мотивам одноимённой повести Леонида Юзефовича, которую тот написал к 70-летнему юбилею Октябрьской социалистической революции для журнала "Юность". У меня возникла идея написать отзыв к этому фильму , особенно в год 2020 , когда по планете катятся бунты и революции и ещё чёрт знает что ... Фильм вышел в прокат 17 марта 2016 года ...

Открыть полную версию

ПИСЬМО ...

ЭКСКЛЮЗИВ ПИСЬМО ... 57 за 24 часа

11 ноября 2020

Были времена когда за присланные поэтические произведения в редакцию газеты или журнала , платили гонорары . Теперь чтоб опубликовали ваше произведение , нужно - Как и указано на сайте о конкурсе: благодаря финансированию издательского проекта со стороны Фонда развития литературы им. А.М.Горького на сумму 190 000 рублей, тираж журнала составляет 2 500 экземпляров, организационный взнос со стороны авторов определен по тарифу 915 рублей / полоса. Одна полоса вмещает в себя 1 700 знаков с пробелами или 30 поэтических строк. Недавно отправила два своих стихотворения в Современные записки zapiski@litagenty.ru И получила ответ .

Открыть полную версию

В семейный архив -  /документы моей души/...

ЭКСКЛЮЗИВ В семейный архив - /документы моей души/... 31 за 24 часа

10 ноября 2020

В детстве , за стихи - произведения , некоторые издания , платили гонорары и иногда призы . Но , нужно было постараться чтоб произведение или стихотворение понравилось издательству , тогда его напечатают . А как было приятно прочитать в газете или журнале свои "виршы" и произведения . А чтоб свои произведения увидеть в сборнике или издать свой сборник стишат , об этом никогда не мечтала , всё как-то само собой получилось ... Всех газет и журналов где печатались мои "виршы", вспомнить трудно , пишу то что пока сохранилось в семейном архиве да и то сокращённо ...

Открыть полную версию

"Семь цветов Детства" 72 за 24 часа

04 ноября 2020

Газета- "Зорька", для детей и подростков Республики Беларусь . Главный редактор газеты Людмила Грамович . На второй странице газеты "Зорька", опубликован итог творческого конкурса стихов и рассказов, литературных очерков и зарисовок "Семь цветов Детства", обьявленный Национальным центром художественного творчества детей и молодёжи и редакцией "Зорьки" ... /Зорька, номер 30 (3102), 23-30 июля 2004 год/

Открыть полную версию

Причудливый мир поэзии

Причудливый мир поэзии 28 за 24 часа

03 ноября 2020

С самого утра шёл дождь. Холодный осенний ветер шевелил жёлтые листья на деревьях. И если у кого-то и была причина находиться в такую непогоду на улице, то он, спрятавшись под зонт, спешил домой. Одними из таких прохожих были 8-летняя Юлия и её отец. Девочка не торопилась укрыться от дождя, она с интересом разглядывала причудливые капельки. Вдруг отец остановился и сказал девочке: "Ветер осенний шумит за окном... Попробуй придумать к этой строчке рифму". Через час Юля принесла на листочке бумаги стихотворение .

Открыть полную версию

Искания молодости

Искания молодости 43 за 24 часа

03 ноября 2020

"Чёрные голуби" - это сборник , первая собственная книжка Юлии Соболенко, лауреата международного литературного конкурса "Мир без войны и насилия", чьи стихи с 2002 г., публиковались в различных периодических изданиях, а также коллективном сборнике "Семь цветов детства".

Открыть полную версию

«Записки на манжетах окружающих»

«Записки на манжетах окружающих» 7 за 24 часа

03 ноября 2020

Живой журнал vasssilina, 2004 год «Записки на манжетах окружающих» Уничтоженный дневник Василина Орлова Пара предварительных слов Я нашла этот дневник в бесконечной электронной компьютерной сетке, в которой теряются все мои файлы удивительным образом просто потому, что их становится всё больше. Как бы я ни пыталась их структурировать, но ориентироваться во всех этих, как правило, совершенно ненужных вещах оказывается всё сложнее, когда какая-то из них вдруг становится страшно необходимой. Открывая папки подряд, наткнулась на этот файл. И, признаться, решила, что это своеобразный жанр – уничтоженный жж. Ведь начат он был в далеком 2004 году, когда поисковики еще не индексировали все эти наши впоследствии так разветвившиеся блоги, и некоторые записи здесь не восстанавливаются даже в яндексе по ключевым словам.

Открыть полную версию

Культурные люди

Культурные люди 5 за 24 часа

03 ноября 2020

Из речей в защиту воды

Открыть полную версию

Архив материалов - Литературный клуб Исеть

Архив материалов - Литературный клуб Исеть 11 за 24 часа

02 ноября 2020

literklubisety.ucoz.com>news http://literklubisety.ucoz.com/index/julija_sobolenko/0-892 http://literklubisety.ucoz.com/fles/files2/sobolenko_sbornik_2.pdf

Открыть полную версию

НЛО

ЭКСКЛЮЗИВ НЛО 5 за 24 часа

06 октября 2020

Автор Баранова Тамара Захаровна /Карнейчик Томара/

Открыть полную версию

Мой день рождения

ЭКСКЛЮЗИВ Мой день рождения 9 за 24 часа

06 октября 2020

Автор Баранова Тамара Захаровна / Карнейчик Томара /

Открыть полную версию

Эпизод

ЭКСКЛЮЗИВ Эпизод 24 за 24 часа

06 октября 2020

Автор Баранова Тамара Захаровна / Карнейчик Томара /

Открыть полную версию

В электричке

ЭКСКЛЮЗИВ В электричке 3 за 24 часа

06 октября 2020

Автор Баранова Тамара Захаровна / Карнейчик Томара /

Открыть полную версию

Пусть Всегда Будет Мир

ЭКСКЛЮЗИВ Пусть Всегда Будет Мир 19 за 24 часа

05 октября 2020

Размышления ...

Открыть полную версию

Из дневника погибшего солдата

ЭКСКЛЮЗИВ Из дневника погибшего солдата 28 за 24 часа

05 октября 2020

Год 1941 ...

Открыть полную версию

Прохожий

ЭКСКЛЮЗИВ Прохожий 16 за 24 часа

05 октября 2020

Время пришло , пора собирать камни ...

Открыть полную версию

Человеку который любил Мир и страну СССР

ЭКСКЛЮЗИВ Человеку который любил Мир и страну СССР 8 за 24 часа

05 октября 2020

Помним ...

Открыть полную версию

Крамола

ЭКСКЛЮЗИВ Крамола 11 за 24 часа

05 октября 2020

Мы живём в насквозь прогнившей цивилизации лжи ...

Открыть полную версию

За твоей оболочкой

ЭКСКЛЮЗИВ За твоей оболочкой 22 за 24 часа

01 октября 2020

"С возрастом каждый приобретает тот облик , которого заслуживает ."

Открыть полную версию

Искусственный сценарий

ЭКСКЛЮЗИВ Искусственный сценарий 11 за 24 часа

24 августа 2020

Соболенко Юлия и Компания , представляют ...

Открыть полную версию

По струнам наших душ

ЭКСКЛЮЗИВ По струнам наших душ 9 за 24 часа

27 июля 2020

О творчестве ...

Открыть полную версию

Сом

Сом 65 за 24 часа

08 июля 2020

Рыбалка ...

Открыть полную версию

Первая крупная рыба .

Первая крупная рыба . 380 за 24 часа

06 июля 2020

Рассказ ...

Открыть полную версию

Динозавр

Динозавр 351 за 24 часа

06 июля 2020

Литература для детей .

Открыть полную версию

О себе расскажу кратко .

О себе расскажу кратко . 125 за 24 часа

21 июня 2020

Резюме ...

Открыть полную версию

ШАНС .

ШАНС . 113 за 24 часа

21 июня 2020

Легко ли в наше время издать книгу стихов ? Читайте ...

Открыть полную версию

Не вписываешься в стадо ? -значит не овца !

Не вписываешься в стадо ? -значит не овца ! 20 за 24 часа

19 июня 2020

Такова жизнь ...

Открыть полную версию

Дети не будут вспоминать свой лучший день ...

Дети не будут вспоминать свой лучший день ... 311 за 24 часа

19 июня 2020

Любите тех , кому вы подарили жизнь ...

Открыть полную версию

Страдание биологически полезно .

Страдание биологически полезно . 346 за 24 часа

19 июня 2020

Мы не умеем жить так чтоб ничего не происходило ...

Открыть полную версию

Страх перемен .

Страх перемен . 338 за 24 часа

19 июня 2020

Жизнь нам дана как испытание ...

Открыть полную версию

Испытание .

Испытание . 240 за 24 часа

19 июня 2020

Жизнь- это испытание ...

Открыть полную версию

рассказ

рассказ "Арлекин" 388 за 24 часа

26 сентября 2019

одиночество... в ближайшем будущем

Открыть полную версию

ЧАБОР

ЧАБОР 377 за 24 часа

17 сентября 2019

Герой этой книги один из тех, кому посчастливилось обладать волшебным мечом Артакон. Где бы и в какое время не проявилось на Земле это Оружие Богов, у него может быть только один хозяин. В этом, полном приключений и событий произведении описан один из многочисленных следов меча, оставленный в Х веке н.э. В это время Артакон был в руках молодого витязя по имени Чабор… Эта книга начинает серию произведений: Чабор, Посох Времени, Верю Огню, Дай мне руку, брат…

Открыть полную версию

ОСНОВАНИЕ

ОСНОВАНИЕ 146 за 24 часа

17 сентября 2019

Это продолжение книги «Свод». Автор учёл пожелания читателей, выступивших в защиту Ричи Шеллоу Райдера, или Свода, главного героя этой дилогии. Свод остаётся жив, ну а дальше… Дальше всё-таки лучше прочесть… Дорогие мои читатели, в ЭТОТ раз я учёл ваши пожелания, но далее считаю своим долгом предупредить, эта дилогия не станет трилогией, во всяком случае, в ближайшее время. доступна аудиоверсия Основания prochtu.ru/uslishu.php?avtor=2669&kniga=2

Открыть полную версию

СВОД

СВОД 112 за 24 часа

17 сентября 2019

Историко-приключенческий роман «Свод» повествует о приключениях знаменитого английского пирата Ричмонда Шеллоу Райдера – Ричи Ласт Пранка. Он азартен и бесстрашен. Он – игрок, который не думает, сколько козырей на руках у противника. И когда к нему попадают сокровища легендарного Хайреддина Барбароссы, он не собирается с ними расставаться! В одиночку или с помощью своих врагов, которые против воли становятся марионетками в руках Ричи, он идет к своей цели – выжить и защитить то, что ему дорого: нечаянную любовь и неожиданного друга. Для читателя это удивительный квест: Ричи безупречен и неузнаваем в любой маске. Он может оказаться кем угодно, появиться где не ждали и совершить непостижимое. Стоя у плахи, он не сомневается в том, что козыри у него на руках! Судьба дает ему последний шанс, и ему никто не может помешать – ни испанский гранд с целой армией наемников, ни бывшие дружки-пираты, ни таинственные призраки, ни непонятные законы чужой страны, языка которой он не знает. Харизма воина и авантюриста делает его опасным и притягательным для всех, на ком останавливается его взгляд. Пути тех, кто с ним столкнулся, неизбежно меняют направление. Женщины теряют голову и становятся… настоящими. У простолюдинки оказывается сердце королевы, а знатная дама отдает себя на растерзание страсти. Его жестокость не жесткость палача. Он восстанавливает нарушенное равновесие. В водовороте невероятных приключений он попадает на территорию ВКЛ...

Открыть полную версию

© Книги Яна Барщевского

ЭКСКЛЮЗИВ © Книги Яна Барщевского 67 за 24 часа

02 декабря 2017

Ян Барщевский — известный издатель, поэт и писатель Беларуси. Его произведения и деятельность внесли огромный вклад в культуру и литературу страны.

Открыть полную версию

Як чорт сабе нявесту шукаў

Як чорт сабе нявесту шукаў 33 за 24 часа

19 марта 2017

Аднойчы летам, калі збіралі збажыну ў снапы...

Открыть полную версию

Iмператар i Казачнiк

Iмператар i Казачнiк 23 за 24 часа

18 марта 2017

Неверагодная гісторыя ад папяровага каляровага змея пра Імператара і Казачніка

Открыть полную версию

Две жены

Две жены 38 за 24 часа

06 сентября 2016

это классическая жизненная история.

Открыть полную версию

Литературный конкурс

Литературный конкурс 27 за 24 часа

28 марта 2010




Регламент литературного конкурса
«НОВАЯ БЕЛОРУССКАЯ ФАНТАСТИКА»

1. Общие сведения о конкурсе «Новая белорусская фантастика»

1.1. ОО «Союз писателей Беларуси» объявляет о проведении с 1 января 2010 года творческого конкурса среди молодых литераторов в жанрах фантастической прозы. Цели конкурса – привлечь внимание читателей к белорусской фантастической литературе, открыть для широкой общественности новых талантливых авторов произведений фантастических жанров и дать им возможность опубликовать свои произведения.


2. Требования к произведениям

2.1. На конкурс выдвигаются оригинальные прозаические произведения в фантастических жанрах, созданные на русском или белорусском языках, ранее не публиковавшиеся. Переводы не рассматриваются.
2.2. Дата создания произведения значения не имеет.

3. Требования к участникам

3.1. Правом выдвижения произведения на конкурс обладает исключительно автор(ы) этого произведения. Анонимные рукописи к рассмотрению не принимаются.
3.2. Каждый автор может представить на конкурс не более 2-х произведений.
3.3. Принимать участие в конкурсе могут только лица от 18-ти до 30-ти лет (включительно), граждане Республики Беларусь, ограничений по месту жительства нет.

4. Порядок приема и рассмотрения работ

4.1. Прием работ происходит с 1 января 2010 года по 30 сентября 2010 года (включительно).
Рукописи принимаются в файлах формата Word (*.doc, *.rtf), а также в печатном виде. Произведения, выдвинутые на участие в конкурсе, не рецензируются, переписка с авторами не ведется.
4.2. Все произведения, выдвинутые на конкурс, регистрируются в секретариате ОО «Союз писателей Беларуси» и получают регистрационные номера. Рукописи рассматриваются членами жюри под регистрационными номерами.
4.3. Автор, отправивший произведение на конкурс, имеет право снять его с рассмотрения до окончания приема работ (30 сентября 2010 года).
4.4. Каждое из произведений оценивается каждым членом жюри по 10-балльной системе: выставляются независимые экспертные оценки, которые затем суммируются.



5. Жюри

5.1. Для рассмотрения произведений, присланных на конкурс, формируется жюри в составе пяти человек.
5.2. В состав жюри конкурса входят писатели, литературные критики, а также ведущие сотрудники издательства «Харвест».
5.3. Председателем жюри является председатель секции «Приключения и фантастика» ОО «Союз писателей Беларуси» В.В. Куличенко.

6. Определение и награждение победителей

6.1. Победители конкурса определяются на заседании жюри конкурса. Победителем признается произведение, набравшее наибольший суммарный балл. В случае равенства суммарных баллов у нескольких произведений для каждого из этих произведений проводится подсчет числа бюллетеней, в которых данное произведение получило высший балл.
6.2. Таким образом, по результатам подсчета баллов, присужденных жюри, выбирают 5 лучших работ. Издательство «Харвест» заключает с победителями контракт на издание их произведений.
6.3. Если произведение, ставшее лауреатом конкурса, было написано в соавторстве, то гонорар за публикацию делится в соответствии с определенными соавторами коэффициентами участия.
6.4. Произведения победителей, по условиям договора, передаются в издательство «Харвест» на эксклюзивной основе и не могут быть опубликованы в других белорусских или зарубежных издательствах до момента выхода сборника «Новая белорусская фантастика».
6.5. Результаты конкурса оформляются протоколом конкурсной комиссии.
6.6. Победители конкурса, занявшие 1-е, 2-е и 3-е места, получают денежные призы и памятные грамоты.
Участники конкурса, чьи произведения заняли 4- е и 5-е места, награждаются почетными дипломами СПБ.
Произведения принимаются по адресу: 220034 Республика Беларусь, г. Минск, Фрунзе, 5,
ОО «Союз писателей Беларуси», с пометкой «На конкурс «Новая белорусская фантастика» или по электронному адресу lim_new@mail.ru
Справки: (017)335-24-19, (029)661-30-97 .

Открыть полную версию

Батлейка, катрынка

Батлейка, катрынка 54 за 24 часа

27 сентября 2004

— „У гандлі на вёсцы пытаньні эканомікі, фінансаў і прыбытку павінны адыходзіць на другі план. Галоўнае — накарміць людзей…“


— Бяжэце, Йванаўна, аўталаўка прыехала! І батоны прывезла!

— Ой, мой ты Колька, ногі не бягуць. Ох я ж я, няшчасна ды пакутна!

— Вось каб яны пяцьдзясят шостага памеру прывезьлі, то й я б купіла!

— Пазьбіралі ўчора жука, а сёньня зноў напоўз. І дзе ён, матачкі мае, бярэцца?

— Немцы ў вайну навезьлі. І зельле прывезьлі нямецкае, у зорачкі. Каб нам хлеб ня рос.

Открыть полную версию

Што могуць ідыш, сучасны іўрыт, эсперанта, а таксама сербалужычане, палешукі і хазары сказаць пра паходжанне габрэяў-ашкеназі?

Што могуць ідыш, сучасны іўрыт, эсперанта, а таксама сербалужычане, палешукі і хазары сказаць пра паходжанне габрэяў-ашкеназі? 12 за 24 часа

27 сентября 2004

У сатыры Лесінга „Малады шкаляр“ („Der junge Gelehre“), якая ўпершыню была прадстаўленая ў Ляйпцыгу ў 1748 г., а ўпершыню апублікаваная ў 1754 г. (перадрук у ягоных Werke 1:285, Мюнхен, 1970), Даміс, поўны пыхі малады студэнт, хваліўся перад сваім служкам, Антонам, што яму толькі-толькі стукнула дваццаць год, а ён ужо валодае некалькімі мовамі. Антон паведаміў, што сам ён можа размаўляць на славянскай сербалужыцкай мове, невядомай ягонаму гаспадару. Гэта справакавала Даміса на заўвагу, што названая славянская мова мае блізкія дачыненні да габрэйскай, і многія асаблівасці, страчаныя першаю, могуць быць раскрытыя ў другой. Усе гледачы, без сумнення, пагаджаліся з тым, што Лесінг (народжаны ў 1729 г. у Каменцы, дзе размаўлялі па-верхнялужыцку) адшукаў выдатны спосаб высмейвання ганарыстага Даміса.

Открыть полную версию

Васямнаццаць месяцаў у пекле

Васямнаццаць месяцаў у пекле 1112 за 24 часа

27 сентября 2004

Хаця раней мне даводзілася адбываць 10 дзён адміністрацыйнага арышту (за сьвяткаваньне Дня Канстытуцыі), я ўсё ж быў вельмі ўражаны ўбоствам камэры ў Стаўпецкім ізалятары. Два мэтры ўшыркі, тры ўдаўжкі, двое двух’ярусных „нараў“ і шчэ адны „нары“ ў куце. Вольнай прасторы амаль не заставалася. Недзе высока пад стольлю — акенца, ды краты на ім такія частыя, што сонечнае сьвятло амаль не прабівалася. Дзьве суседнія камэры былі перапоўненыя, але мяне сьпярша трымалі аднаго. Толькі назаўтра да мяне падкінулі гаваркога мужчынку, які аж занадта цікавіўся абставінамі маёй справы. Нутром пачуў тут нешта падазронае. Пасьля даведаўся, што такіх называюць „падсадною качкаю“. З гэтага выпадку я вывеў сабе першае правіла паводзінаў за кратамі: „Ніколі ні з кім не размаўляй пра сваю справу, пакуль ідзе сьледзтва“.

Открыть полную версию

Разьвітаньне з Будславам

Разьвітаньне з Будславам 15 за 24 часа

27 сентября 2004

Часта задавала нам пытаньне настаўніца ў польскай пачатковай школе: што вы будзеце рабіць пасьля заканчэньня школы? Розныя былі адказы. Адна толькі я казала, што пайду вучыцца далей у беларускую гімназію. Чаму я так адказвала, сама ня ведаю. Бацькі былі незаможныя, і не па сіле было ім паслаць мяне ў гімназію. Ніколі на гэтую тэму не было дома гутаркі. Я толькі чула, што дзесь у Вільні ёсьць такая гімназія. У адказ на мае словы настаўніца ня раіла ісьці ў беларускую гімназію, казала, што пасьля заканчэньня такой гімназіі не дастану нідзе работы, што гэта будзе змарнаваны час. А я ўпарта паўтарала:

Открыть полную версию

Парнаграфія (Частка другая)

Парнаграфія (Частка другая) 18 за 24 часа

27 сентября 2004

Фрыдэрык узняўся з калень і рушыў на сярэдзіну пакою: — Аддайце ёй чэсць! — усклікнуў ён. — Аддайце пашану! Ён выняў з вазы ружу і кінуў яе перад канапай, пасля чаго працягнуў руку да Вацлава. — Душа, годная анёльскага хору! І нам застаецца толькі схіліць галаву! Гэтыя словы былі б тэатрам у вуснах кожнага з нас, не кажучы ўжо аб жэстах, але ён прашыў нас імі ўладарна, як кароль, якому дазволены пафас — які ўстанаўляе іншую натуральнасць, вышэйшую за агульную. Кароль–уладар і распарадчык цырыманіялу! Вацлаў, захоплены суверэннасцю гэтага пафасу, устаў з каленяў, горача паціснуў яму далонь. Здавалася, што гэтае ўмяшанне Фрыдэрыка імкнецца затушаваць усе тыя дзіўныя непаразуменні, якія азмрочылі скон, вярнуць яму поўны бліск. Ён зрабіў некалькі крокаў улева, пасля ўправа — і было гэта нейкім яго мінутным замяшаннем сярод нас — і наблізіўся да (дзецюка) — той ляжаў. — На калені! — загадаў ён. На калені! Гэты загад быў, з аднаго боку, натуральным працягам папярэдняга загаду, але, з другога боку, быў нязручнасцю, паколькі адносіўся да параненага, які не мог рухацца; і нязручнасць узрасла, калі Вацлаў, Гіпаліт і Караль, тэрарызаваныя ягоным аўтарытэтам, кінуліся, каб (дзецюка) змясціць у пажаданай пазіцыі. Так, гэта ўжо была надмернасць! А калі рукі Караля ўзялі яго пад плечы, Фрыдэрык надламіўся, аціх і згас.

Открыть полную версию

Парнаграфія (Частка першая)

Парнаграфія (Частка першая) 89 за 24 часа

27 сентября 2004

Парнаграфія дзееца ў Польшчы, пачынаючы з ваенных гадоў. Чаму? Часткова таму, што клімат вайны для яе найбольш адпаведны. Часткова таму, што гэта, аднак, польскае — і нават, можа, спачатку задумлялался было крыху на ўзор таннага рамана з рэпертуару Радзевічуўны ці Зажыцкай (ці знікла гэтае падабенства пры пазнейшых перапрацоўках?). І троху наперакор — каб падказаць народу, што ў яго ўлонні месцяцца іншыя канфлікты, драмы, ідэі, апрача тых... тэарэтычна ўстаноўленных.

Открыть полную версию

Прывід у Гайцюнішках. TV-п’еса. Фарс-дэтэктыў

Прывід у Гайцюнішках. TV-п’еса. Фарс-дэтэктыў 1068 за 24 часа

27 сентября 2004

Віленская кватэра Бруна Чыка. За акном касцёл святых Пятра і Паўла. Бруна Чык і Вадзімір Даўгалевіч разбіраюць пошту.

ВАДЗІМІР ДАЎГАЛЕВІЧ: Ліст ад пані Твардоўскай.

БРУНА ЧЫК: Кінь у камін.

ВАДЗІМІР ДАЎГАЛЕВІЧ: Не чытаючы?

БРУНА ЧЫК: І гэта ў камін.

ВАДЗІМІР ДАЎГАЛЕВІЧ: Пан Берналік просіць знайсці злодзея, які замест фальшывых банкнотаў прадаў яму пачак рэзаных газетаў. А на халеру яму былі фальшывыя банкноты?

Открыть полную версию

Чырвоныя зь зялёным i чырвоныя зь белым. Агляд літаратурных часопісаў 2001 году

Чырвоныя зь зялёным i чырвоныя зь белым. Агляд літаратурных часопісаў 2001 году 663 за 24 часа

27 сентября 2004

Мне даводзiлася чытаць у “Полымi” агляды лiтаратурных часопiсаў, i я дагэтуль дзiўлюся з iхнiх аўтараў. Яны пя­шчотна парадкавалi пiсьменнiкаў, драматургаў i паэтаў у шэрагi i калоны адпаведна з векам i родам дзейнасцi. Яны з любасцю сачылi за жыццём i працаю сваiх паддоглядных, за развiццём кожнага таленту. Яны адсочвалi выхад новых кнiжак i цiкавiлiся творчымi планамi. Яны, нарэшце, шукалi паказчыкi, што характарызуюць лiтаратурнае жыццё ў цэлым — г.зв. лiтаратурны працэс.

Открыть полную версию

Спакуса светлага мінулага

Спакуса светлага мінулага 25 за 24 часа

27 сентября 2004

І ў нас ва Ўкраіне, і на іншых постсавецкіх прасторах з пабудовай новай дзяржаўнасці не клеіцца не ў апошнюю чаргу таму, што ў галовах мільёнаў сядзіць прасцюткае меркаванне, якое часам хтосьці выказвае ўголас: “Раней я атрымліваў(ла) 120—130 рублёў у месяц і неяк круціўся…” Адсюль ужо само сабой выходзіць: трэба вярнуць былое жыццё, няхай нават з усімі яго заганамі, бо гэтыя 120—130 тады ўсё-такі плацілі штомесяц… Толькі на ім — гэтым няхітрым і, здавалася б, бясспрэчным меркаваннейку — трымаецца львіная доля сімпатыяў да камуністаў наагул і да сканалага Саюзу Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік у прыватнасці: тады, маўляў, што й казаць, было кепска, але цяпер яшчэ горш. І часткова гэта, на жаль, амаль праўда…

Открыть полную версию

Украінскія авіялініі

Украінскія авіялініі 9 за 24 часа

27 сентября 2004

Салдат прэзыдэнцкай аховы ня ведае страхаў
і прымхаў

яшчэ памятаючы школу і блытаючыся ў чынах

ня маючы як такога сэксуальнага досьведу
ну там ананізм сёе-тое

служба адно пачынаецца

і ў яго яшчэ ўсё наперадзе

Открыть полную версию

Палявыя дасьледаваньні ўкраінскага сэксу. Урывак з раману

Палявыя дасьледаваньні ўкраінскага сэксу. Урывак з раману 9 за 24 часа

27 сентября 2004

Яшчэ ня сёньня, кажа яна сабе. Не, яшчэ ня сёньня. На кухні — маленечкі eat-іn kitchen1 (лядоўня, электраплітка, шафкі з абы-як прыладжанымі дзьверкамі — толькі адвернешся, бясьсіла адвіснуць, як сківіца на твары, што ўжо не валодае сабой, — і ўсё гэта адгароджана невысокім дашчаным стаяком, чымсьці кшталту стойкі — на яго можна проста зь цеснага катушка падаваць у пакой — чаму не! — ну, скажам, ранішнюю каву, або на абед — падсмажанае кураня, якраз такое, як у тэлерэклямах: залацістае, хрумсткае, зіхоткае ад сьпелых сокаў, з гульліва падціснутымі ножкамі, пакла­дзенае на разлапістых лістах салаты, засмажанае кураня заўжды выглядае шчасьлівейшым за жывое, проста сьвеціцца цудоўным смуглым румянцам ад шчасьця, што зараз яго зьядуць.

Открыть полную версию

Пол і характар

Пол і характар 22 за 24 часа

27 сентября 2004

Дзякуючы сваім дагэтулешнім ацэнкам жанчыны нашае дасьледаваньне сягала ўсё глыбей і глыбей, але прызнаць за ёй усё больш высокае i шляхотнае, вялiкае i прыўкраснае было б галаслоўнасьцю. Цяпер, калi ў гэтым разьдзеле мне выпадае зрабiць яшчэ адзiн, вырашальны, скрайнi крок у тым самым кiрунку, дык, каб папярэдзiць непаразуменьне, я адразу ж хачу зазначыць тое, да чаго я яшчэ вярнуся: што я напраўду зусiм далёкi ад таго, каб прамаўляць у абарону азiяцкага гледзiшча ў дачыненьнi да жанчыны. Хто больш уважлiва сачыў папярэднiя разважаньнi пра несправядлiвасьць, якую чынiць жанчыне ўсялякая сэксуальнасьць, ды нават эротыка, той, мусiць, ужо ўсьвядомiў, што гэтая кнiга — не ўхваленьне гарэму, i што мы пiльнуемся таго, каб не скампрамэтаваць неабходную вялiкую жорсткасьць выраку праз патрабаваньне такой праблематычнай кары.

Открыть полную версию

“Праект Украіна”: вынікі дзесяцігодзьдзя

“Праект Украіна”: вынікі дзесяцігодзьдзя 12 за 24 часа

27 сентября 2004

Несумненнай перадумовай узьнікненьня новай незалежнай дзяржавы з назвай “Украіна” стаў глыбокі крызыс савецкага грамадзтва, фактычная параза, якую нанесьлі СССР і ягонаму блёку ў “халоднай вайне”, альбо, як яе называюць, — “трэцяй сусьветнай вайне”, ЗША й іхныя саюзьнікі. Прычыны гэтага вельмі розныя — ад неэфэктыўнасьці грамадзкай арганізацыі да немінучага тэхналягічнага адставаньня. Іх сукупнасьць прывяла да глыбокай эрозіі нават рэшткаў камуністычнай ідэалёгіі, да татальнага цынізму, які ахапіў усё грамадзтва — ад вярхоў да нізоў.

Открыть полную версию

Лялечка – балетніца – каралева – сплетніца

Лялечка – балетніца – каралева – сплетніца 1092 за 24 часа

27 сентября 2004

1943 год, 23 траўня. Сьвет цесны, і ў ім варочаецца навальніца. Яна прачынаецца. Неба насунулася на зямлю, макраватае зялёнае гольле запляло прастору. Немцы паляць вёскі Задоўба, Пераходы, Фадзееўку, Жылін Брод, Беразінец, Адамоў, Краснае, Пярэвалаку, Дудкаўку, Палікараўку і Крушнік. Сырое гарыць кепска. Але немцам ня церпіцца. Іх дадзелі партызаны атрадаў “Овад” і “Фрунзэ”. Усе рускія, скінутыя парашутам. Цяпер овад і фрунзэ назіраюць зь лесу.

Открыть полную версию

Беззащитная Венера: размышления о феминистской критике истории и теории искусства

Беззащитная Венера: размышления о феминистской критике истории и теории искусства 172 за 24 часа

27 сентября 2004

Феминизм многими воспринимается как довольно агрессивный способ пересмотра основных ценностей и достижений западной цивилизации и часто ассоциируется преимущественно со сферой социальных и политических наук, то есть понимается, прежде всего, как феминизм политический. “Агрессивность” феминизма может быть понята не столько как проблема восприятия феминистской идеологии “широкой мужской общественностью”, но, скорее, как интенсивный рост, расширение круга обсуждаемых проблем, дисциплинарная экспансия, “колонизация” новых областей знания и культуры. Трудно представить себе сегодня такую гуманитарную дисциплину, которая не подверглась бы пересмотру в свете современной концепции гендерных отношений (к сожалению, иногда это происходит как следствие “экономической рентабельности” феминистских идей, довольно часто — это вопрос денег и политического капитала для тех, кто использует феминистскую риторику). На протяжении последних десятилетий феминизм упорно отвоевывал право на собственную точку зрения в социологии, психологии, политологии, истории, культурной антропологии, лингвистике, юриспруденции, однако наиболее радикальным шагом феминистской критики явилось вторжение в сферу философии — “святая святых” патриархальной культуры, традиционно понимаемой (со времен Платона и Аристотеля) как исконно мужская сфера занятий, узурпировавшая право на рефлексию.

Открыть полную версию

Паэтыка адкрытага твору

Паэтыка адкрытага твору 42 за 24 часа

27 сентября 2004

Сярод апошніх твораў інструмэнтальнай музыкі можна адзначыць шэраг твораў, якія вылучаюцца агульнай уласьцівасьцю: надзвычайнай свабодай, якая прадастаўляецца выканаўцу твору. Ён ня толькі можа паводле ўласнага разуменьня інтэрпрэтаваць указаньні кампазытара (як гэта робіцца ў традыцыйнай музыцы), але мае права зьмяняць самую форму твору, часта самавольна вызначаючы даўжыню нотаў або пасьлядоўнасьць гукаў у працэсе творчай імправізацыі. Прывядзем толькі найбольш вядомыя прыклады: 1) у Klavierstuck XI Карлгайнца Штокгаўзэна аўтар прапануе выканаўцу шэраг групаў на агульным аркушы, сярод якіх выканавец мае выбраць, па–першае, тую, зь якой ён будзе пачынаць, а далей тыя, да якіх ён будзе пераходзіць; свабоду музыкі абумоўлівае “камбінаторная” структура ўрыўка, і выканаўца самастойна “мантуе” пасьлядоўнасьць музычных фразаў.

Открыть полную версию

Вацлаў Іваноўскі і беларускае адраджэньне

Вацлаў Іваноўскі і беларускае адраджэньне 31 за 24 часа

27 сентября 2004

Вацлаў і Юры Іваноўскія выехалі з Варшавы не пазьней 11 верасьня 1939 году, бо на наступны дзень усе дарогі, што вялі з сталіцы на ўсход і на поўдзень, былі перарэзаныя войскамі Вэрмахту. Яны разьвіталіся ў Любліне, гэтым разам назаўсёды. Юры падаўся да Румыніі, а адтуль да Францыі і Вялікабрытаніі, падзяліўшы лёс новай польскай эміграцыі. Вацлаў жа, ачуняўшы пасьля кантузіі, якую ён атрымаў падчас бамбардаваньня Любліну, накіраваўся ў Вільню.

Открыть полную версию

Кіно ўкраінскае, хахляцкае, бандэраўскае

Кіно ўкраінскае, хахляцкае, бандэраўскае 26 за 24 часа

27 сентября 2004

Гадоў зь дзесяць таму я езьдзіў па справах у сталіцу тагачаснае нашае радзімы Маскву і жыў там у нейкім гатэлі. Аднаго вечара прыходжу ў свой нумар, а там новы сусед, узбэк. Мужчына просты — скінуўшы абутак, сядзеў на ложку, падціснуўшы пад сябе ногі. Адразу чамусь мной зацікавіўся: Кто такой?

Адказваю: імярэк з Кіева. А нацыянальнасьць? Украінец…

— Украинец? — вядома, зносіліся мы не на ўзбэцкай і не на ўкраінскай, а на веліком і могучем.

— Украинец или хохол? — мой новы сусед прасіў удакладненьняў.

Я патлумачыў, што нацыянальнасьць адна — украінец, а ўсе іншыя слоўцы ніякай рэальнасьці не фіксуюць.

— Ну, да, — не паверыў узбэк. — Я-то знаю.

Открыть полную версию

Лірыка

Лірыка 29 за 24 часа

27 сентября 2004

Горить сосна — од низу догори.

Горить сосна — червоно-чорна грива

над лісом висить. Ой і нещаслива

ти, чорнобрива Галю, чорнобри...

Прив’язана за коси до сосни,

вся біла, наче біль, за біль біліша.

Открыть полную версию

Параўнальныя асаблівасці ўкраінскага і беларускага аўтарытарызму, альбо Яшчэ раз пра славянскую традыцыю выбіраць з двух ліхаў меншаe

Параўнальныя асаблівасці ўкраінскага і беларускага аўтарытарызму, альбо Яшчэ раз пра славянскую традыцыю выбіраць з двух ліхаў меншаe 66 за 24 часа

27 сентября 2004

Недзе пры канцы 1997 году я набыў унікальны вопыт, якога ў жыцці і блізка ніколі не меў. На нешматлюдным і цалкам легальным мітынгу беларускай апазіцыі ў Менску (траскучы мароз, тры-чатыры сотні людзей з бел-чырвона-белымі сцягамі на плошчы Якуба Коласа, сярод якіх невядома як трапіў чырвоны штандар Саюзу ССР — як растлумачылі сябры, гэта быў камуніст-дысідэнт Шчукін) мяне ў твар, нахабна здымалі на відэа людзі з мясцовага КДБ.

Открыть полную версию

Нацыяналізм пасьля камунізму: Расея, Украіна, Беларусь і Польшча

Нацыяналізм пасьля камунізму: Расея, Украіна, Беларусь і Польшча 25 за 24 часа

27 сентября 2004

Зьвяртаючыся да тэмы “нацыяналізм пасьля камунізму”, можна датрымлівацца двух падыходаў да яе: альбо абмежавацца падзеямі пасьля 1989—1991 гадоў (акурат гэтак хтосьці мог бы зразумець назву гэтай лекцыі), альбо, ускладніўшы заданьне, паспрабаваць іначай паглядзець на сутнасьць нацыяналізму — якім ён быў у камуністычную пару і перад ёй. Другі варыянт можа быць вельмі карысным і плённым для разуменьня сучаснага, посткамуністычнага нацыяналізму.

Открыть полную версию

Пра фатаграфію

Пра фатаграфію 887 за 24 часа

27 сентября 2004

Людзі заўсёды інтэрпрэтавалі рэчаіснасць пры дапамозе яе вобразаў, і з часоў Платона філосафы імкнуліся паслабіць нашу залежнасць ад вобразаў, выпрацоўваючы бязвобразны шлях асэнсавання рэальнасці. Аднак, калі ў сярэдзіне ХІХ стагоддзя здалося, што такі шлях можа быць знойдзены, адкат старых рэлігійных ды палітычных ілюзіяў пад націскам гуманістычных ды навуковых падыходаў не выклікаў спадзяванага агульнага вяртання да рэальнасці. Наадварот, новы век бязвер’я ўзмацніў прыхільнасць да вобразаў. Толькі цяпер давяралі ўжо не рэальнасцям, падаваным у форме вобразаў, а рэальнасцям, падаваным як вобразы, ілюзіі. У прадмове да другога (у 1843 г.) выдання кнігі “Сутнасць хрысціянства” Фаербах заўважае пра “наш час”, што ён “аддае перавагу вобразу перад рэччу, копіі перад арыгіналам, уяўленню перад рэальнасцю, выгляду перад сутнасцю” — і робіць гэта свядома. У ХХ стагоддзі гэтая заўчасная скарга стала ўсеагульна прызнаным дыягназам: грамадства робіцца “мадэрным”, калі адным з галоўных відаў ягонай дзейнасці становіцца выпрацоўка і спажыванне вобразаў, калі вобразы маюць незвычайную ўладу і вызначаюць нашыя патрабаванні да рэальнасці, робяцца заменнікамі непасрэднага вопыту, пераўтвараючыся ў рэчы, неабходныя для здароўя эканомікі, стабільнасці дзяржаўнага ладу ды дасягнення асабістага шчасця.

Открыть полную версию

Яму быў дар Святога Духа...

Яму быў дар Святога Духа... 34 за 24 часа

27 сентября 2004

Калісьці, дай Бог памяці — калі?, здаецца, у 1975 годзе, давялося мне па справах выдання ў Беларусі “Анталогіі ўкраінскай паэзіі” пабываць у Кіеве — першы і пакуль што апошні раз. Залатвіўшы ўсе службовыя справы ў Саюзе пісьменнікаў, наважыўся выканаць і другі пункт маіх кіеўскіх планаў: пазнаёміцца з Міколам Лукашом. А як што я быў чалавек заезны, дык рашыў — язык не толькі да Кіева, але і ў Кіеве куды трэба давядзе. Пачаў распытвацца — што? дзе? як? тэлефон? адрас?..

Открыть полную версию

Карона зь пер’я

Карона зь пер’я 16 за 24 часа

27 сентября 2004

Рэб Нафталі Халішыцэр, старшыня кагалу ў Краснабрудзе, дажыў да старасьці і застаўся безь дзяцей. Адна ягоная дачка памерла пры народзінах, другая — ад халеры пад час паморкі. Сын патануў, плывучы на кані цераз Сан. Засталася ў рэба Нафталі толькі ўнучка — сірата Ахса. Паводле кагальнага звычаю дзяўчынкі не наведваюць ешывы, бо „дачка царова ў сваім доме слаўная“, а ў гэбрайскіх сем’ях усе дочкі — прынцэсы. Ахса, аднак, вучылася — у хаце. І ўсіх, хто яе бачыў, яна ўражвала сваёй прыгажосьцю, розумам ды стараннасьцю. Скура ў яе была белая, валасы — чорныя, а вочы — сінія.

Открыть полную версию

Выкраданьне вепрука. Усiм, хто пра смаленьне вепрука пiсаў, прысьвячаецца

Выкраданьне вепрука. Усiм, хто пра смаленьне вепрука пiсаў, прысьвячаецца 18 за 24 часа

27 сентября 2004

Грысь Чаравячка ўвесь Божы дзень ды добры жмут ночы жлукцiў каламутную первачыну. Трэба сказаць, што жлукцiў ён яе i дзень таму, i тыдзень, i месяц, i яшчэ шмат-шмат гадоў да тых знамянальных падзеяў, якiя неўзабаве разгорнуцца перад ягоным займглiстым позiркам i пра якiя ён нават яшчэ й не здагадваецца.

Открыть полную версию

Дыскурс мадэрнізму

Дыскурс мадэрнізму 1014 за 24 часа

27 сентября 2004

У сутнасць тэрміну “мадэрнізм” укладзенае разуменне мадэрнасці і эстэтычнае стаўленне да яе. Паводле распаўсюджанай думкі даследчыкаў, “пад мадэрнасцю разумеюцца пэўныя інтэлектуальныя рухі, палітычныя накірункі і сацыяэканамічыя тэндэнцыі і прадугледжваецца пастаноўка аптымістычных сацыяльных мэтаў. Мадэрнасць, якую можна пазнаць ужо ў сярэдзіне XVII стагоддзя, грунтуецца на пэўнасці, што сучаснасць адкрывае новую нечуваную эру. Новая форма чалавечай самасвядомасці павінна паўплываць на гісторыю... Чалавечая рацыянальнасць будзе дамінаваць, скараючы ірацыянальнасць, традыцыю і забабоны, і, як вынік, будзе планаваць і дасягаць прагрэсіўных зменаў ва ўсіх сацыяльных інстытуцыях шляхам свабоднага волевыяўлення” (Berman A. Preface to Modernism. Urbana, Chicago, 1994). У XX стагоддзі між мадэрнасцю як грамадскай практыкай і тэорыяй і мадэрнасцю як эстэтыкай паглыблялася напружанне, адчувальнае ў еўрапейскіх культурах дзесьці з сярэдзіны XIX стагоддзя. Якраз тады мадэрнізм як эстэтычны рух, які ўзнікаў па вялікім рахунку як сродак набліжэння да мадэрнасці, усё больш засяроджваючыся на яе крытыцы і нават на абсалютным адасабленні ад яе.

Открыть полную версию

Беларускі дзэн, альбо „Дзевяць аповесьцяў“ Адама Глёбуса

Беларускі дзэн, альбо „Дзевяць аповесьцяў“ Адама Глёбуса 8 за 24 часа

27 сентября 2004

Час, калі зацікаўленьне ўсходняю філязофіяй здавалася на Захадзе чымсьці незвычайным і экзатычным, адышоў у мінулае. У апошнюю палову стагодзьдзя яно ператварылася ў трывалую традыцыю, якая завалодала розумамі пэўнай часткай інтэлектуалаў Эўропы і Амэрыкі. Раз-пораз з розных бакоў Атлянтыкі зьяўляюцца людзі, што не знаходзяць у заходняй цывілізацыі гэткіх неабходных усім ГАРМОНІІ, ВЕДЫ ды СУПАКОЮ і зьдзяйсьняюць дзеля іх пошуку ўласную „Вандроўку на Ўсход“.

Открыть полную версию

Мёртвая цішыня

Мёртвая цішыня 11 за 24 часа

27 сентября 2004

Сярод ночы я раптам прачнуўся. Нешта выхапіла мяне са сну, і я ня мог сьцяміць, што менавіта. Цераз шыбы лілося сьвятло азоранага месяцам неба, і аконная рама падавалася крыжам, што распасьцёрся па пакоі наўскос, пераламіўшыся на сьцяне. Месяца ў пакоі ўжо не было, але густа асьветленая верхняя шыбіна падказвала, што ён толькі што заглядаў.

Открыть полную версию

Глоссалалії

Глоссалалії 23 за 24 часа

27 сентября 2004

істинно кажу вам

трава істинно кажу

вам вода істинні

кажу вам слова допоки

горить звізда

Открыть полную версию

Інтэрнэт, яўрэі і Беларусь

Інтэрнэт, яўрэі і Беларусь 9 за 24 часа

27 сентября 2004

Апошнім часам у Беларусі пра Інтэрнэт як прэстыжную крыніцу інфармацыі гавораць усе. Пра яго раз-пораз узгадваюць традыцыйныя СМІ, уключаючы папулярную беларускую прэсу ад „Нашай Нівы“ да „Советской Белоруссии“. Безумоўна, мае рацыю сп.Станішэўскі, калі заўважае: „Сёньня ў Беларусі няшмат хто ходзіць у Інтэрнэт, але цікавасьць да яго вялікая — як да дзіва... Самая пара казаць пра „Інтэрнэтаманію“1. Банальным ужо падасца наступнае сцвярджэнне: той, хто мае што сказаць — адміністрацыя прэзідэнта, часопіс ARCHE ці Беларускі дзяржаўны універсітэт — скарыстае для гэтага Інтэрнэт, заводзячы ўласны сервер2 (www.president.gov.by; arche.home.by; www.bsu.unibel.by). Як быццам, нічога дзіўнага, тым больш падазронага. Але, як кожны складаны феномен, сусветная сетка WWW (зараз гэта найбольш папулярны абсяг Інтэрнэту) абрастае масай міфаў. Вось аўтар(ка) рэкламнага артыкулу ў рэкламнай газеце параўноўвае Інтэрнэт, „вялізарную даведачную сістэму“, з комплексам бібліятэк: „Пытанне: кнігу якой тэмы магчыма знайсці ў гэтых бібліятэках. Адказ: любую. Што ў галаву прыйшло, тое і знайшлі“3.

Открыть полную версию

“Пляменнік Рыльке” і “сын Тараса”

“Пляменнік Рыльке” і “сын Тараса” 408 за 24 часа

27 сентября 2004

Сярод публічных постацяў Украіны гэтага стагоддзя, здаецца, ніхто не мае большых падставаў лічыцца культурным героем нацыі, як Васіль Стус (1938—1985) — выдатны паэт і грамадзянін, што мужна кінуў выклік сістэме, далучыўшыся ў свае дваццаць з нечым гадоў да дысідэнцкага руху, за што ў 1965 годзе быў адлічаны з аспірантуры, у 1972 годзе — арыштаваны і, нарэшце, у 1985 годзе — замардаваны ў пермскім канцлагеры. Велічэзны літаратурны талент і высокая культура ў спалучэнні з пэўнымі рысамі характару — бескампраміснасцю, адвагаю, гордасцю і, нарэшце, самаахвярнасцю ў абароне сваёй зняволенай айчыны — робяць яго сапраўды ўнікальнаю постаццю нацыянальнага пантэону, аб’ектам інтэнсіўнай патрыятычнай міфалагізацыі ды іканізацыі.

Открыть полную версию

Новае поле бітвы. Расійскі культурны ўплыў у “блізкім замежжы”: украінскі варыянт

Новае поле бітвы. Расійскі культурны ўплыў у “блізкім замежжы”: украінскі варыянт 15 за 24 часа

27 сентября 2004

Культура, як мяркуюць спецыялісты, можа быць і часта з’яўляецца дзейснай прыладай як псіхалагічнага панявольвання адных нацый другімі, так і палітычнага дамінавання адных нацый над другімі. Незалежна ад таго, ці з’яўляліся савецкія рэспублікі палітычнымі і эканамічнымі калоніямі Расіі, у культурным сэнсе яны, безумоўна, уяўлялі сабой ніжэйшыя, маргінальныя часткі імперскай культуры, чыя цэнтральная, вышэйшая частка стваралася ў Расіі, дакладней у Маскве, і грунтавалася на расійскай мове, гісторыі, нацыянальных сімвалах і міфах. Усім сваім яўным зместам і прыхаваным ідэалагічным пасланнем гэтая культура свядома праводзіла ці несвядома падтрымлівала каланіяльную палітыку імперскага цэнтру. Яна цалкам адпавядала агульнай мадэлі, апісанай даследчыкамі каланіялізму: “Культурныя феномены (творы мастацтва, культурныя інстытуцыі, працэсы ў культурным жыцці грамадства) могуць разглядацца як каланіяльныя, калі яны ўдзельнічаюць ва ўзмацненні ці развіцці імперскай магутнасці — праз змяншэнне прэстыжу, звужэнне сферы функцыянавання, абмежаванне праяваў альбо нават знішчэнне ўсяго таго, што з’яўляецца мясцовым, аўтахтонным. Адным словам, каланіяльнае — гэта тое, што ўсяляк падкрэслівае каштоўнасць, сусветнае значэнне, сучаснасць, неабходнасць і натуральнасць усяго, што належыць да метраполіі і да цэнтру”.

Открыть полную версию

Мiнуўшчына Расеi i яе будучыня

Мiнуўшчына Расеi i яе будучыня 29 за 24 часа

27 сентября 2004

Расея для тых з нас, хто чакаў, што па каляпсе савецкага рэжыму гэтая краiна, хоць павольнай i рванай, але ўсё ж незваротнай хадой, ступiць на дарогу прыняцьця заходнiх вартасьцяў, сталася ў апошнiх гадох вялiкiм расчараваньнем. Праўда, мы ў нашых думках заклiньвалiся на кiрунку, якiм — хоць i з выкарыстаньнем розных мэтадаў — памкнулi прыбалтыйскiя дзяржавы, Чэхiя, Польшча й Вугоршчына, то бок краiны, што толькi нядаўна вызвалiлiся ад камунiзму. Адначасова мы не заўважалi вiдзежу, што бачыўся многiм расейцам, якiя, зрынуўшы камунiзм, спачатку былi ахопленыя энтузiязмам i лiчылi, што даволi абвесьцiць Расею дэмакратычнай i рынкава арыентаванай дзяржавай, i iх краiна ў кароткi час ператворыцца ў другiя Злучаныя Штаты.

Открыть полную версию

Чым ёсьць чэхi?

Чым ёсьць чэхi? 7 за 24 часа

27 сентября 2004

Чэхi — малы сярэднеэўрапейскi народ, якi насяляе адасоблены ад iншых, калiсьцi вельмi цяжкадаступны край (Чэхiя) i суседнюю, разьлеглую на шляхах зямлю (Марава). Былi i такiя часы, калi Эўропа зусiм цi амаль не цiкавiлася чэхамi, былi i iншыя, калi сьледам за драматычнымi калiзiямi пра чэхаў раптоўна ўзгадвалi, каб гэтак жа хутка забыцца на iх. Гэты амаль дзесяцiмiльённы народ гаворыць заходнеславянскай мовай, досыць цяжкой для навучаньня. Ён багата запазычыў з эўрапейскае спадчыны, але Эўропа вельмi мала ўзяла ад яго з-за моўнага бар’еру. Iмёны некаторых з чэхаў — палiтыкаў, музыкаў, спартоўцаў — набывалi розгалас час ад часу, зь лiтаратуры ж паўсюдна знанаю стала хiба што постаць „удалага ваякi Швэйка“. Па-за гэтым пра народ, якi пасьля першай сусьветнай вайны заняў зусiм не апошняе месца спамiж эўрапейскiх малых дзяржаваў, ведаюць у сьвеце няшмат, а ўсё, што зь iм зьвязанае, прызнаецца трывiяльным i нецiкавым, цi, прынамсi, падаецца гэткiм.

Открыть полную версию

© Чалавек тугі. Вытлумачэньне Янкі Лучыны

© Чалавек тугі. Вытлумачэньне Янкі Лучыны 3 за 24 часа

27 сентября 2004

Няма тугі па прамінулым ХХ стагодзьдзі. Бо ўсё лепшае, што за гэты час рабілася ў беларушчыне, само было прадыктаванае тугою па стагодзьдзі дзевятнаццатым. Маю на ўвазе сам дух культуры і культурны кантэкст. У дакумэнтальнай рэальнасьці ХХ-га, нібы тыя печы на папялішчах хат, парасстаўляныя мулкія і неадушаўлёныя знакі бяды — Курапаты, Хатынь, Чарнобыль. А за імі, нібы параграфы разьдзелаў, — калектывізацыя, нацдэмы, партызаншчына, радыяцыя, намэнклятура, Лукашэнка... Блукаеш паміж гэтых знакаў, а ў душы — туга. Бо сама культура наша — туга па і­дыліі: па фантастычна прыгожых краяві­дах, як на малюнках Орды — зямля сядзі­баў; па чалавечай шчырасьці, як у лістах Пачынальнікаў; па яснай мэце змаганьня, калі не мяшаюцца дабро і зло, як у бітвах 1831-га і 1863-га; па высокім аўтарытэце гуманістыкі і адукацыі, як у Полацкім калегіюме або Віленскім унівэрсытэце; па чысьціні і людзкасьці. Самыя беларускія творцы, чыё мастацтва прасякнутае нацыянальнай ідэяй, — людзі гэтай тугі. Уладзімер Караткевіч, да прыкладу, — пісьменьнік ХІХ стагодзь­дзя.

Открыть полную версию

Поїзд 2000

Поїзд 2000 25 за 24 часа

26 сентября 2004

Ти поїзд, що відходить в нуль годин

нового року.

Все ті ж купе, освітлені, мов дим,

у ніч широку.



Ті ж пасажири — маски на лиці

кохані, рідні.

І збуджено затиснені в руці

склянки похідні.

Открыть полную версию

Поезд “Чужа любов”

Поезд “Чужа любов” 9 за 24 часа

26 сентября 2004

Мой бацька любіць езьдзіць у грыбы. Даўнейшыя радзінныя грыбныя мясьціны ляжаць цяпер пад аховаю мірнага атаму, дык жа даводзіцца ўчашчаць туды, дзе народная пагудка малюе чыстыя ад радыяцыі акрасы. То й сядае бацька на дызэль і ад’яжджае ад Гомелю кілямэтраў за 20—30 у бок беларуска-ўкраінскае мяжы. Стары грыбнік, ён добра пачуваецца ў кожным лесе. Але аднойчы, захапіўшыся працэсам, троху забыўся й ладнага адышоўся ад чыгункі. Зразумеўшы, што час вяртацца на станцыю, ён хуценька зарыентаваўся й рушыў назад. Урэшце на нейкім міжлесьсі ён перайшоў па масточку цераз ярыну ці ручай і спаткаў іншага паляўнічага на грыбы, каторы спытаў пра посьпехі ды падаўся за ярыну. Бацька, ледзьве апынуўшыся ў хмызьняку, учуў за сьпінаю гудзьбу машыны й гучныя галасы. Ён выглянуў з-за кустоў і ўбачыў “газік” і людзей у форме каля таго мужыка. Толькі тады бацька й скеміў, што колькі гадзінаў блукаў па Ўкраіне, а гэты масточак — ня што-небудзь, а дзяржаўная мяжа...

Открыть полную версию

Ліпеньскі прывід

Ліпеньскі прывід 21 за 24 часа

26 сентября 2004

— Мабыць, давядзецца зьехаць з кватэры, — сказаў ён. — У мяне складанасьці з гаспадыняй.

Ён зьняў ёй са сьпіны доўгі, сьветлы волас — так спрытна, што гэта выглядала проста ветлівасьцю. А яшчэ ён умеў трымаць у раўнавазе піраміду з шклянкі, талеркі і нажоў. Ён выглядаў шляхетным і няшчасным, як засмучаны сокал. Ёй было цікава.

— Што за праблема? Амурная, грашовая ці ў хаце што?

— Не, нічога падобнага. Не грашовая, прынамсі.

Открыть полную версию

Крок да Гаморы

Крок да Гаморы 15 за 24 часа

26 сентября 2004

Апошнія госці адкланяліся. Засталася сядзець толькі дзяўчына ў чорным пуловеры і ў чырвонай спадніцы, яна не ўстала разам з усімі. Мабыць, перапіла, падумала Шарлота, вярнуўшыся ў пакой, хоча паталкаваць са мною сам–насам, можа, нешта расказаць, а я да смерці стамілася. Нерашуча пастаяўшы ў дзвярах, яна прычыніла іх, каб даць апошняму госцю яшчэ раз акінуць вокам пакой, прыняла з камоды попельніцу, з ускрайку якое звісала тонкая плевачка попелу. У пакоі параскіданыя крэслы, на падлозе скамячаныя сурвэткі, задушлівае паветра, занядбанне, спустошанасць як пасля нашэсця. Ёй зрабілася млосна. Яна ўсё яшчэ трымала нязгаслы недапалак, паспрабавала ўціснуць яго ў месіва канчароў і попелу. З попельніцы пацягнула смуродам. Яна зірнула на крэсла ў кутку, на звіслыя валасы, якія адлівалі чырванаватым бліскам, на чырвоную спадніцу, якая, як капа, цераз сцёгны дзяўчыны паўкругам ападала і прыкрывала сабою ногі, дыван і крэсла, дастаючы да самай падлогі. Нават больш, чым самую дзяўчыну, яна ўспрымала гэтыя бязгучныя чырвоныя тоны ў памяшканні: святло, якое праточвалася праз чырвоны абажур, утвараючы мігатлівы слуп пылу; штыкет чырвоных каранцоў кніг на паліцы за лямпай; дзікую кашлатую спадніцу і матавыя валасы. Усяго нейкае імгненне доўжылася так, як больш ніколі не будзе — адзін толькі раз свет быў чырвоны.

Открыть полную версию

Тут была Ўкраіна

Тут была Ўкраіна 11 за 24 часа

26 сентября 2004

…Туман клубіцца над хатай. Завіваецца перавясламі, цячэ праз дубовыя і асінавыя кароны, плыве над пясчанымі пагоркамі, расьцякаецца стужкамі, сьцірае межы, зьбірае раскіданае… Нічога ня бачаць у тумане памежнікі, нічога ня чуюць, як ні настаўляюць вушы ў са­крэтах. І вось ужо аб’яднаныя туманом, злучаюцца ў ім і мая Заказань, і Буг, а за Бугам, у Польшчы, Кастамалоты, і Акчын, і Кодынь, і далей — Берасьце, Кобрын, Луцк, і Белыя азёры, і даліны, і ў лугах каліны… Сярод белай імглы, сярод заказанскага лесу стаіць мая халодная хата, паруе чорная кава, крычыць на сасьне сава. Мне ня трэба намагацца зразумець дух гэтай зямлі. Я яго ведаю. Яе дух — мой дух. Але штогод яна ад мяне ўсё далейшая і далейшая. Не хачу яе губляць — а губляю. Штодня, штохвіліны губляю, адплывае мая зямля ад мяне разам з днямі, хвілінамі, і нічога тут ня зробіш.

Открыть полную версию

Балотны чалавек

Балотны чалавек 21 за 24 часа

26 сентября 2004

Джулія парвала з Конарам пасярод багны.

Джулія моўчкі ўзгадвае: ня тое, каб пасярод, — не па калена ў гнілым лісьці й сумнеўнай рудой вадкасьці. Больш–менш на ўскрайку, так бы мовіць, у межах дасяжнасьці. Ну, калі ўжо дакладна, то ў гасьцініцы. Ці нават і не ў гасьцініцы, а ў пакоі ў пабе — што мелася ў наяўнасьці.

Открыть полную версию

Дыялектыка Асьветніцтва. Элемэнты антысэмітызму

Дыялектыка Асьветніцтва. Элемэнты антысэмітызму 5 за 24 часа

26 сентября 2004

Кніга найбуйнейшых нямецкіх філёзафаў XX стагодзьдзя Макса Горкгаймэра (1895-1973) і Тэадора Адорна (1903-1969) „Дыялектыка Асьветніцтва. Філязафічныя фрагмэнты“ адразу пасьля свайго выхаду сталася клясычным для эўрапейскага мысьленьня творам. На аснове філязафічнай крытыкі, разгляду фашызму і вынікаў шматгадовых эмпірычных дасьледаваньняў аўтараў у ЗША была разробленая тэорыя сучаснай масавай культуры. Увазе беларускіх чытачоў прапануецца апошні, пяты разьдзел кнігі. У Інтэрнэце цікаўныя знойдуць прадметны паказьнік да „Дыялектыкі...“ (Index zur »Dialektik der Aufklarung«), складзены нямецкім энтузіястам Карстэнам Алефэльдам.

Открыть полную версию

Shevchenko is OK

Shevchenko is OK 620 за 24 часа

26 сентября 2004

Агіяграфія Тараса Шаўчэнкі для бальшыні ўкраінцаў пачынаецца з ягонага дзіцячага падарожжа на канец свету. На гэтым выпадку найчасцей спыняюцца настаўнікі ўжо ў пачатковых класах агульнаадукацыйных школ: шасцігадовы хлопчык аднаго летняга дня, нікому нічога не паведаміўшы, вырушвае з дому насустрач гарызонту — туды, дзе, як яму здаецца, неба сыходзіцца з зямлёю і свет заканчваецца.

Открыть полную версию

Аповед № 3

Аповед № 3 17 за 24 часа

26 сентября 2004

Той сьпеў учора быў проста фантастычным. Сьпявала дзяўчына, па–італьянску. Уявіце, вёсачка на горах, за ёю бор, разлог прыбускiх лугоў перад вачыма, пара каранастых дубоў, векавыя лiпы й грушы на старых межах, далiна тэрасамi спускаецца да ракi, перагароджаная палосамі дроту на дзяржаўнай гранiцы, карацей, найдальшы куток славянскай Эўропы, вечаровая ціша, i — голас дзявочы, кіпучы Расіні. Было ў гэтым нешта дзёрзкае, тэатральнае, скандальнае.

Открыть полную версию

Турэмны дзёньнiк: ад Усьпеньня да Калядаў

Турэмны дзёньнiк: ад Усьпеньня да Калядаў 13 за 24 часа

26 сентября 2004

Славамiр Адамовiч (нар. 1962) — паэт-„правакатар", стваральнiк арганiзацыi „Правы Рэванш". Першы палiтычны вязень рэжыму Лукашэнкi. 10 месяцаў (4.04.96-7.02.97) правёў у турме за верш „Забi прэзыдэнта". У большасьцi сваiх твораў Адамовiч выступае як тонкi лiрык i мэтафарыст, асноўныя тэмы вершаў — каханьне, вайна, Бацькаўшчына; характар паэзii экспрэсiўны, напорысты i адначасова прадметны, рэалiстычны; проза лiрычная, часта правакацыйная. У 1997 годзе на мiтынгу ў абарону свабоды слова ў знак пратэсту супраць палiтыкi ўладаў публiчна зашыў сабе рот. Апошняя кнiга Славамiра Адамовiча „Плавiльшчыкi расы" выйшла ў сэрыi „Вострая брама" выдавецтва „Наша Нiва" (1999). Тут мы падаем урывак зь ягонага турэмнага дзёньнiка, якi мае выйсьцi асобнай кнiгай.
У рубрыцы „Хронiка" зьмяшчаюцца ўспамiны i дзёньнiкi вязьняў сумленьня. У папярэднiх нумарах у гэтай рубрыцы выступалi Павал Севярынец, Андрэй Мельнiкаў, Уладзімер Плешчанка, Эва Кантуркава, Зьмiцер Гарбуноў. Да наступнага нумару рыхтуем да публiкацыi згадкi Аляксея Шыдлоўскага пра ягонае паўтарагадовае зьняволеньне.

Открыть полную версию

Ступень Свабоды

Ступень Свабоды 9 за 24 часа

26 сентября 2004

Вы пытаеце, дзе мяжа паміж чорным і белым? Дзе тая мяжа?! Не, вы мяне ні пра што не пытаеце. Гэта я, звар’яцелы пісака, няўмела намагаюся скласці будыніну з фанабэрыстых постацяў і цьмяных меркаванняў. Падмурак будынку — вера адных і нявер’е іншых, а камянямі, так, акурат крывымі, вуглаватымі каменьчыкамі з’яўляюцца ўсё тыя ж супрацьлегласці. Яны не існуюць адзін без аднаго, складваюцца парамі і падпіраюцца трэцім, чацвёртым, пятым. Што значыць дабрабыт без ліха альбо баязлівасць без смеласці, нянавісць без любасці і іншае, і іншае?.. І ладзіцца будынак, імя якому — рэчаіснасць, і разбураецца ён кожны раз, бо адзін з ніжніх камянёў быў падабраны няўдала ці няправільна састыкаваны з паплечнікам... Як развальваўся ён безліч разоў за гісторыю чалавецтва. Але ўсё ж — вось вам аповед, у якім, па меншай меры, палова праўды, калі ўжо надумаліся мне давярацца.

Открыть полную версию

БАЦЯ

БАЦЯ 17 за 24 часа

26 сентября 2004

Дзіўна, самымі тлумнымі снамі, што прыходзяць да мяне поначы да апошняга часу, з’яўляюцца сны вайскоўскія. Здавалася б — чаму? Колькі гадоў прамінула! Колькі падзей больш значных, яскравых, якія іншым разам і сасніць бы не грэх… Колькі брыдоты і болю “назбіраў” я ўжо пасля арміі… І гэта не сню.

Дні службы цяпер амаль не згадваюцца ўдзень і, можна сказаць, аніяк не ўплываюць на мае жыццёвыя паводзіны… А толькі ці не праз ноч выцягвае неспазнаная сутнасць мая з неймаверных таямніц постаці і ўчынкі адно за аднаго пачварней, водзіць па даўно пераадоленых пуцявінах. Тады прачынаешся яшчэ давідна ў ліпкім поце, не забыўшыся падзякаваць Богу за незваротныя законы рэчаіснасці. А потым ляжыш млосны, з гадзіну зацята адбіваешся ад назойлівых успамінаў… Пакуль не зацягне зноў у сваё ненаеднае чэрава мясарубка штодзёншчыны.

Открыть полную версию

БЛУКАЛЬНІКІ

БЛУКАЛЬНІКІ 45 за 24 часа

26 сентября 2004

Здалося, нейкая загадкавая ўсмешка застыгла – засталася на Пятровым твары назаўсёды. Вочы нязрушна глядзелі паўз вершаліны хвой некуды ў аблокі, як бы нарэшце знайшоўшы там вечны прытулак ягонай душы.Спазіраў на неба і Андрэй, думаў: “Мо сапраўды, Пятро ўжо там…” Уздыхнуў. Здалося, лес таксама ўздыхнуў, замёр ды ізноў задыхаў зашумеў сваёй лістотай.

Открыть полную версию

ПАЛІТЫКА ЦАРСКАГА УРАДА У БЕЛАРУСІ КАНЦА XVIII - ПЕРШАЙ ПАЛОВЫ XIX СТ.

ПАЛІТЫКА ЦАРСКАГА УРАДА У БЕЛАРУСІ КАНЦА XVIII - ПЕРШАЙ ПАЛОВЫ XIX СТ. 29 за 24 часа

26 сентября 2004

У канцы XVIII — першай палове ХIХ ст. Расійская імперыя значна пашырыла сваю тэрыторыю як у выніку ваенных дзеянняў, так і за кошт мірных дамоваў1 . У адрозненне ад каланіяльных дзяржаваў Еўропы, дзе выразна размяжоўваліся правы і абавязкі метраполій і калоній, у расійскай дзяржаве на новых землях былі распаўсюджаныя расійскія законы, і гэтыя землі непасрэдна ўваходзілі ў яе склад. Але працэс далучэння быў даволі складаны. Інкарпарацыя кожнай новадалучанай тэрыторыі расцягвалася не на адно дзесяцігоддзе і закранала ўсе бакі дзейнасці тагачаснага яе грамадства: палітычныя, эканамічныя, культурныя, рэлігійныя і нацыянальныя.

Открыть полную версию

 ПЕРЕВОД

ПЕРЕВОД "СПЕВАУ ПРА ЛІЦЬВІНАУ..." ЯНА ЧАЧОТА 251 за 24 часа

26 сентября 2004

Ян Чачот – беларускі паэт і фалькларыст, сучаснік і сябар Адама Міцкевіча. Пісаў па-беларуску і па-польску. Напісаў шэраг баладаў, выдаў 6 фальклорных зборнікаў, каля 1000 песень, у перакладзе на польскую мову і ў арыгінале. Аўтар шэрагу іншых твораў і сярод іх 55 баладаў на польскай мове: “Спевы пра даўніх ліцьвінаў”. Гэтыя “Спевы…” вартыя ўвагі ўжо тым, што ў савецкіх энцыклапедыях яны не згадваліся, як бы і не існавалі зусім. Ну і, вядома, чытачу яны былі недаступныя.

Открыть полную версию

ПЕРЕВОД РАССКАЗА

ПЕРЕВОД РАССКАЗА "ДА ПАРТРЭТА АНДРЭЯ САХАРАВА" АРКАДИЯ МИГДАЛА НА БЕЛОРУССКИЙ ЯЗЫК 13 за 24 часа

26 сентября 2004

Калі разважаць пра вялікі вычын Сахарава, міжвольна ўзнікае вобраз Сына Чалавечага, Які каля дзвюх тысяч гадоў таму хадзіў па зямлі Галілеі, спрабуючы несці людзям праўду.

Ці можна было спадзявацца на поспех барацьбы некалькіх самаахвярных людзей, барацьбы з магутным апаратам улады, улады бесчалавечнай, пабудаванай на фашыстоўскім прынцыпе “мэта апраўдвае сродкі”? Вычын Сахарава ў тым, што ён паверыў у магчымасць поспеху і не адступаўся ні ў Горкім, калі “дактары” валілі яго на падлогу і выкручвалі рукі для гвалтоўных уколаў, ні на З’ездзе народных дэпутатаў, дзе яго словы заглушвала здзеклівае, шалёнае лямантаванне “агрэсіўна-паслухмянай большасці”.

Открыть полную версию

МІЛЬЯНЕРКА

МІЛЬЯНЕРКА 9 за 24 часа

26 сентября 2004

Ён не любіў успамінаць тое, чым не раз яны адно другога папракалі. Яна і сёння ледзь не сказала, каб ты розум меў, каб ведаў не на тройкі ў школе тое, што трэба было ведаць нашмат лепш, то дапяў бы вышэй, чым на кіроўцу грузавіка. Але і ён мог бы таксама замахнуцца другім канцом, што каб і яна галаву мела, то не марнела б швачкай – матарысткай на сваёй фабрыцы за адчэпнанькія грошыкі.

Открыть полную версию

ТАМАРА

ТАМАРА 11 за 24 часа

26 сентября 2004

Няўжо толькі ў гэтым была яе віна? Чым больш Тамара думала, тым больш сумнявалася: а ці правільна тады зрабіла? Можа, сапраўды, трэба было прызнацца, што яна габрэйка, і ў яе не было б праблемаў ні тады, ні зараз. Ніколі падман не прыносіў дабротаў. Гэтак казала яе маці. І вось зараз яна адчувае ўвесь цяжар таго падману.

Открыть полную версию

ВЯРТАННЕ НАРАТЫВУ: РАЗВАГІ ПРА НОВУЮ СТАРУЮ ГІСТОРЫЮ (перавод)

ВЯРТАННЕ НАРАТЫВУ: РАЗВАГІ ПРА НОВУЮ СТАРУЮ ГІСТОРЫЮ (перавод) 20 за 24 часа

26 сентября 2004

Гiсторыкi заўсёды апавядалi гiсторыi. Ад Фукiдзiда з Тацытам да Гiбона з Маколеем iхная найвялiкшая амбiцыя заў-жды палягала ў тым, каб выкласцi свой аповед жывою, элегант-наю прозаю. Гiсторыя лiчылася галiною рыторыкi. Аднак у апошнiя пяцьдзесят гадоў дзеячы т. зв. "новае гiсторыi" перыяду пасля II сусветнай вайны1, якiя ўважалi сябе за авангард свае прафесii, зняславiлi гэтую апавядальнiцкую функцыю. У Францыi апавядальнiцтва адрынулi як l'histoire йvйnementielle ("гiсторыю падзеяў"). Цяпер, аднак, я заўважаю прыкметы падводнае плынi, якая зноў зацягвае шмат каго з вядомых "новых гiсторыкаў" у тую цi iншую форму наратыву.

Открыть полную версию

СІЛА ГІСТОРЫІ

СІЛА ГІСТОРЫІ 13 за 24 часа

26 сентября 2004

На другім курсе коледжу, прыблізна гэтай сама парой у 1948 г., я пастанавіла спецыялізавацца ў гісторыі. З таго часу мінула пяцьдзесят гадоў. Я хацела б узгадаць гэтыя гады і памеркаваць, якое тады было нашае становішча як групы навукоўцаў і выкладчыкаў і, што важней, як мы маглі б павялічыць свой уплыў на сучаснасць. Можа, гэта гучыць прэтэнцыёзна, але гісторыя мае вялізарную моц, а мы, гісторыкі, знаходзімся з ёй у адмысловых дачыненнях.

Открыть полную версию

БАГАДЗЕЛЬНЯ

БАГАДЗЕЛЬНЯ 551 за 24 часа

26 сентября 2004

Стары прыйшоў сам, пешкі, сціпла пагрукаў у браму і з усмешкаю працягнуў Бальтазару паперчыну з пячаткаю. З тае пары навічок не прамовіў ані слова. Ягоную адрознасць у паводзінах, параўноўваючы з іншымі жыхарамі, Бальтазар вызначыў літаральна з першага дня. То былі надзвычайная далікатнасць і памяркоўнасць у стасунках з іншымі. Зрэшты, асобы тут усе збольшага ў даўнасці былі паважаныя і пашанотныя. У тутэйшы Дом спакойнае старасці трапіць было няпроста.

Открыть полную версию

НЕЗАЛЕЖНАСЦЬ - ГЭТА...

НЕЗАЛЕЖНАСЦЬ - ГЭТА... 41 за 24 часа

26 сентября 2004


Незалежнасьць - гэта калі ты зьявісься на сьвет у радзільні, дзе няма сама стэрыльных на зямлі прусакоў, затое ёсьць аднаразовыя шпрыцы й пялюшкі.
Незалежнасьць - гэта калі твой бацька пойдзе ў ЗАГС, каб атрымаць дакумент, што ты сапраўды нарадзіўся і што цябе назвалі ў гонар дзеда Рыгорам, і кабета, якая сядзіць там, спакойна выпіша яму гэты дакумент, а ня выцягне са стала «Справочник личных имён народов СССР» і ня будзе, размахваючы ім, гістэрычна тлумачыць твайму бацьку, што ён можа без праблем назваць сына Файзулой ці нават Мамаем, а вось Рыгорам - ня можа, бо такога імя проста не існуе ў прыродзе (а существует нормальное человеческое имя Григорий).

Открыть полную версию

ПРАРОЦТВЫ РОЗЫ ГЕРЦЫКОВІЧ

ПРАРОЦТВЫ РОЗЫ ГЕРЦЫКОВІЧ 16 за 24 часа

26 сентября 2004


Гэта, вядома, паталёгія, але мушу вам сказаць, што, зрабіўшы сваім успамінам рэвізію, я канчаткова пераканаўся: ні ў маленстве, ні потым я, па гамбурскім рахунку, не пазайздросьціў ніводнаму чалавеку.
У трэцяй клясе я быў апантаны мараю пасяліцца з аднаклясьніцай Верачкай на ўласным атоле ў трапічных шыротах, але чамусьці ані не зайздросьціў амэрыканскім мільярдэрам, якія маглі купіць сабе дзе-небудзь у Індыйскім акіяне цэлы архіпэляг. Зь дзяцінства маючы схільнасьць да фаталізму, я хваравіта не зайздросьціў хлопцам, якія «хадзілі» з прыгажэйшымі за маіх дзяўчатамі. Я (што, наогул, проста недаравальна) ні разу — якія б шэдэўры яны ні стварылі — не адчуў зайздрасьці да калегаў-літаратараў.

Открыть полную версию

ГАРЭЛА СЬВЕЧКА

ГАРЭЛА СЬВЕЧКА 48 за 24 часа

26 сентября 2004

Калі пачую знакамітае пастэрнакаўскае «Свеча горела на столе, свеча горела...» (а яшчэ — калі парэжуся лязом), мяне нязьменна агортвае той самы ўспамін. У ім за вокнамі таксама з прысьвістам круціць завіруха, і гарыць на стале сьвечка, і на яе дзьме з кута скавыш, але на гэтым падабенства сканчаецца: ня падаюць на падлогу жаночыя чаравічкі, ня капаюць на скінутую сукенку гарачыя кроплі воску, агонь спакусы не ўздымае, як анёл, сваіх крыжападобных крылаў, і двое каханкаў не зьнікаюць у сьнегавой імгле экзыстэнцыйнага часу.

Открыть полную версию

ЗІМОВЫМ ВЕЧАРАМ

ЗІМОВЫМ ВЕЧАРАМ 21 за 24 часа

26 сентября 2004

Яшчэ было не позна, але вельмі цёмна. На хмарным небе — аніводнай зорачкі. Вецер вірыў над самай зямлёю, слупамі ўздымаўся ўгару, шумам, енкам і свістам спяваў у глыбокай катлавіне, па дне якой праходзіў роўны, шырокі шлях замерзлай ракі. Рака з яе нізкімі берагамі і высокія адкосы катлавіны ледзь-ледзь прасвечвалі праз імглу цьмянай беллю снегу. З аднаго боку, на ўзвышшы, было зусім пуста, толькі сям-там тарчалі тонкімі рысамі дрэвы, а з другога, вышэйшага, боку па фоне цемры яшчэ чарней выступалі плямы сялянскіх двароў. Яны паблісквалі радочкам агеньчыкаў, нібы адтуль падміргвалі чырванаватыя вочы.

Открыть полную версию

ТАДЭВУШ

ТАДЭВУШ 14 за 24 часа

26 сентября 2004

Хвядора, жонка парабка Клеманса, падмяла гліняную падлогу хаты, смецце згарнула ў куток, не збіраючыся выкідваць яго за парог, бульбяное лупінне ўсыпала ў цабэрак з памыямі і паставіла гэты харч для каровы пад лаву. Тады засланіла драўлянай засланкай печ, дзе стаялі два добрыя гаршкі з ужо згатаваным для сям'і абедам. У адным з тых гаршкоў быў боршч з бацвіння і бурачнага квасу, у другім — ячны крупнік з бульбай: па звычаю мясцовых сялян — адна страва кіслая, а другая прэсная. Спажыць іх прыйдзецца апоўдні, а цяпер яшчэ ранняя раніца. Але Хвядора павінна была ўжо ісці з дому, бо на сёння яна нанялася палоць панскія грады, а муж яе, Клеманс, ужо з гадзіну араў каля маёнтка пад асеннюю сяўбу.

Открыть полную версию

ЛЮДЗІ І КВЕТКІ НАД НЁМАНАМ

ЛЮДЗІ І КВЕТКІ НАД НЁМАНАМ 69 за 24 часа

26 сентября 2004

Вывучэнне якіх-небудзь бакоў жыцця народа я параўнала б з выбіраннем жмені канапляных зярнят з бочкі маку. Апынуўшыся ў ролі вучня, я бачыла няёмкасць, нават баязлівасць сваіх настаўнікаў — простых сялян, у якіх я распытвала пра што-небудзь. Ды не ўсё адразу знаходзілі яны ў сваёй памяці, а калі і знаходзілі, не заўсёды маглі дакладна расказаць пра нейкую з'яву. Таму ў мяне і ўзнікла патрэба звярнуцца да шматлікіх крыніц, і не толькі дзеля таго, каб пацвердзіць атрыманыя звесткі, але і дзеля іх удакладнення. Часта здараецца так, што два чалавекі адну і тую ж рэч называюць іначай і надаюць ёй зусім іншае значэнне. Бывае і так: тое, аб чым не ведае адна з распытваемых асоб, іншая, на якую, здаецца, значна менш можна было спадзявацца, дасць аб гэтым дакладныя звесткі. Таму, калі хочаш чаму-небудзь навучыцца ад народа, трэба шырока і настойліва ўжываць сакратаўскі метад актывізацыі руху думкі пытаннямі. Толькі вучань павінен распытваць настаўнікаў безупынку, настойліва, направа і налева, мужчын і жанчын, дзяцей і старых, дасціпных і праставатых з выгляду.

Открыть полную версию

НАРЫСЫ

НАРЫСЫ 20 за 24 часа

26 сентября 2004

Мінулым летам я сабрала трыццаць пяць новых назваў, якія мясцовыя сяляне надаюць раслінам.

Заечая мята (Clinapodium vulgare).

Макрыца (Anagallis arvensis). Лякарства ад дыярэі і дызентэрыі.

Златнік (Elsholtria cristata). Даюць піць ад болю пад грудзьмі, а таксама ад жаўтачкі.

Открыть полную версию

НІЗІНЫ

НІЗІНЫ 22 за 24 часа

26 сентября 2004

На палі ападаў вясновы вечар, напоўнены пахам свежаўзаранай зямлі. Імжэў дождж. Было пахмурна і ціха. Па дарозе, абсаджанай рэдкімі дрэвамі, ішла босая жанчына ў сярмязе. Яна ішла хутка, не разбіраючы дарогі ў змроку і імгле, не абмінаючы ні лужын, ні глыбокіх каляін, якія з-пад яе босых ног пырскалі вадой і рэдкай сакавіцкай гразёй. Цяжкімі і дужымі былі гэтыя ногі і спрадвеку зжытыя з зямлёй, па якой ішлі. Ім было ўсё роўна, дзе ісці, абы толькі ісці хутка. Як і самой жанчыне было ўсё роўна, што яе акружае, абы толькі хутчэй дайсці туды, куды яна так спяшалася. Яна нічога не баялася: ні цемры, што насоўвалася з кожным крокам, ні цішыні, якая ахапіла наваколле, ні рассыпаных па палях грушаў-дзічак і таполяў, якія нагадвалі зданяў.

Открыть полную версию

ДЗЮРДЗІ

ДЗЮРДЗІ 48 за 24 часа

26 сентября 2004

У агромністай судовай зале машына правасуддзя адкрылася перад вачыма людзей ва ўсёй сваёй грознай велічы.

Быў зімовы вечар. Патокі святла з падвешаных да столі жырандоляў, з лямпаў каля белых гладкіх сцен залівалі чырвонае сукно на вокнах і сталах, стракатасць адзення і твараў тлумнай і шматлікай сёння публікі. У глыбіні залы засядалі суддзі, збоку пад адной са сцен на двух высокіх разьбяных лавах занялі свае месцы прысяжныя. Каля аднаго акна публічны абвінаваўца, схіліўшыся над ярка асветленым сталом, пільна ўзіраўся ў раскрыты звод законаў, ля другога — судовы сакратар перабіраў стос папер.

Открыть полную версию

ХАМ

ХАМ 29 за 24 часа

26 сентября 2004

Было яму за сорак. Аб гэтым сведчылі маршчыны, што тонкімі лініямі праразалі яго высокі лоб, які здаваўся яшчэ вышэйшым ад таго, што цёмныя, прыцярушаныя на скронях сівізной валасы ўжо значна парадзелі. Аднак, нягледзячы на гэтыя маршчыны і першую сівізну, выглядаў ён бадзёрым і дужым. Ён быў рыбак і цэлыя дні, а часам і частку ночы праводзіў на рацэ. Сонца, вятры і вільготны подых ракі цёмным і здаровым загарам пакрылі яго прадаўгаваты, худы твар, асветлены крыху нерухомым і паважным позіркам блакітных вачэй. Павага гэта і роздум адчуваліся ў рухах яго высокай, зграбнай і дужай постаці.

Открыть полную версию

ВЯСКОВАЯ ІДЭЛІЯ

ВЯСКОВАЯ ІДЭЛІЯ 36 за 24 часа

26 сентября 2004

Вёсачка была невялічкая. Колькі разоў, калі праходзіў гэтаю запыленай дарогаю, бачыў я адное і тое-ж. Перахіленыя падгнілыя платы. Зноў жа, добра-такі там-сям прагнілыя гонтавыя стрэхі. Буйное крапіўе ля напалову разбураных хлявухоў і свірнаў. “Укрыжаваныя” дошкамі вокны спусцелых, самотных хацін. І – старыя людзі. Адныя старыя…

Открыть полную версию

ДА ПАРТРЭТА АНДРЭЯ САХАРАВА

ДА ПАРТРЭТА АНДРЭЯ САХАРАВА 4 за 24 часа

26 сентября 2004

Калі разважаць пра вялікі вычын Сахарава, міжвольна ўзнікае вобраз Сына Чалавечага, Які каля дзвюх тысяч гадоў таму хадзіў па зямлі Галілеі, спрабуючы несці людзям праўду.

Ці можна было спадзявацца на поспех барацьбы некалькіх самаахвярных людзей, барацьбы з магутным апаратам улады, улады бесчалавечнай, пабудаванай на фашыстоўскім прынцыпе “мэта апраўдвае сродкі”? Вычын Сахарава ў тым, што ён паверыў у магчымасць поспеху і не адступаўся ні ў Горкім, калі “дактары” валілі яго на падлогу і выкручвалі рукі для гвалтоўных уколаў, ні на З’ездзе народных дэпутатаў, дзе яго словы заглушвала здзеклівае, шалёнае лямантаванне “агрэсіўна-паслухмянай большасці”.

Открыть полную версию

Комментарий ...

Комментарий ... 20 за 24 часа

26 сентября 2004

Комментарий к исходным формальным постулатам при обсуждении вопросов:

· Есть ли альтернатива восстановлению империи на постсоветском пространстве?

· Может ли Беларусь сопротивляться реставрации империи?

· Возможна ли беларусская национальная идея?

· Может ли Беларусь существовать и процветать без России?

· Как можно обустроить Беларусь?

Открыть полную версию

"ДИАЛОГ ОБЩЕСТВЕННО-ПОЛИТИЧЕСКИХ СИЛ О "КОНСТИТУЦИОННЫХ ПРОТИВОРЕЧИЯХ" [приложение №3 к работе "Вызывающее молчание"] 519 за 24 часа

26 сентября 2004

Все действующие лица участвуют в Хоре, но не соблюдают никакой дисциплины, бадзяюцца па сцене без усялякай мэты, абыякавыя да жыцця i да таго, што гавораць дзеючыя асобы, увогуле, да таго што адбываецца, нават з iмi. Могут бормотать про себя и в слух всякий бред, если этот бред становится значимым для развития событий, Хор объявляет смену акта. Действие происходит в самых разных местах, декорации при этом не меняются, только Хор объясняет, где и что происходит. Персонажи одеты в стиле унисекс, так что без объяснений Хора не пытайтесь понять, кто тут Бобчинский, а кто Добчинский.

Открыть полную версию

"ХУ ИЗ ХУ В БЕЛАРУСИ" ОТ ВЛАДИМИРА МАЦКЕВИЧА [приложение №4 к работе "Вызывающее молчание"] 443 за 24 часа

26 сентября 2004

Импровизированный ху из ху, конечно же, ничего не отражает относительно того, кто есть кто и почем. Более того, в нем обнаруживается несовершенство и однобокость авторского взгляда на мир людей, дефекты его образования и воспитания. Однако соприсутствие в одном списке апостолов и подонков, персон значимых и незначимых, реальных людей и виртуальных образов некоторым образом характеризует противоречивое бытие, которое, как утверждают некоторые, определяет сознание. Но сознание сознанием, а несправедливость получившегося списка на лицо. В списке много случайных имен, которые просто вплелись в текст потому, что к слову пришлись.

Открыть полную версию

ВЫЗЫВАЮЩЕЕ МОЛЧАНИЕ

ВЫЗЫВАЮЩЕЕ МОЛЧАНИЕ 480 за 24 часа

26 сентября 2004

Не пей — Предостерегал в мрачные времена трудящегося и пролетария Зощенко. — С пьяных глаз ты можешь обнять классового врага. Чем так одурманены беларусские граждане, что совершенно не различают ни классовых врагов своих, ни классовых и любых других интересов? Этот вопрос преследует меня уже несколько месяцев, с тех пор как я столкнулся с мнениями относительно общественно-политического диалога. Причем, с мнениями, как участников диалога, так и с мнениями его категорических противников. Порой мне кажется, что совсем не прав был Зощенко, а права народная мудрость, что в таких мнениях без пол-литра не разберешься.

Открыть полную версию

БЕЛАРУСЬ: ВОПРЕКИ ОЧЕВИДНОСТИ

БЕЛАРУСЬ: ВОПРЕКИ ОЧЕВИДНОСТИ 36 за 24 часа

26 сентября 2004

Беларусь как идея, как объект мысли, как нечто, существование чего еще предстоит доказать – даже у коллег автора, знакомых с образом его мысли, такая постановка вопроса вызывает иногда непонимание, иногда иронию. Что говорить о том, как такая постановка может быть встречена современным общественным мнением в Беларуси (в эмпирической Беларуси, существование которой не требует доказательств и обоснований)? Националистическая интеллигенция руководствуется мировоззрением наивного реализма, для нее существование Беларуси несомненно, в силу присутствия некоторых очевидностей: пятой графы в анкетах, бело-красно-белого флага на административных зданиях и т.д.

Открыть полную версию

ВЕРШЫ И ПЕРАКЛАДЫ

ВЕРШЫ И ПЕРАКЛАДЫ 672 за 24 часа

26 сентября 2004

Толькі пасля перакладчыцкай практыкі ў два дзесяцігоддзі я, нарэшце, асмеліўся дакрануцца да радкоў Аляксандра Пушкіна. З вялікім хваляваннем і цнатлівай надзеяй на прыхільнасць прапаноўваю падборку – маю дзёрзкую спробу запрасіць Аляксандра Пушкіна да гутаркі па беларуску.

Открыть полную версию

ВЯСКОВЫЯ АБРАЗКІ

ВЯСКОВЫЯ АБРАЗКІ 6 за 24 часа

26 сентября 2004

У кожнай вёсцы Лідчыны мы можам сустрэць розных па непаўторных здольнасцях і характару.

На Валасове жыў дзядок Пятручок (Санюк, прозвішча). Яго ведалі бадай ва ўсёй гміне. Гэта быў знахар. Лячыў ён травамі і замовамі не толькі людзей, але і жывёлу. Дзяўчата ішлі да яго “па любчык”. Сабраўшыся на вячорках падсмейваліся з яго, але калі здаралася бяда звярталіся па параду.

Быў і адукаваны жыхар. Гэта мой блізкі сусед Шацюк Антон Антонавіч. Расказвалі, гэта было яшчэ пры цары, яго матка жабравала, а сына вывучыла на настаўніка. Пасля дваццатага года калі ўладкавалася польская ўлада, яго запрашалі вучыць у польскай школе. Ён адмовіўся, сказаў буду вучыць толькі па-беларуску. “ Ну і чакай, сказалі паны” і толькі ў 39 г. пасля вызвалення ён працаваў настаўнікам у Лазянах, а после вайны ў Парачанах. А каб пражыць пры панах ён уладкаваўся дзячком у Беліцкую царкву.

Открыть полную версию

РАССКАЗЫ

РАССКАЗЫ 620 за 24 часа

26 сентября 2004

Векавечны непрадказальны Час. Ён з’яўляецца стваральнiкам i разбуральнiкам. Час ёсць самым лепшым настаўнiкам, але забiвае сваiх вучняў...

Уладары Агню, Вады, Зямлi i Паветра сышлiся на Раду Чатырох Вялiкiх, каб вырашыць адно вельмi важнае пытанне. Першым узяў слова самы старэйшы – Уладар Агню:

- Мiльярды гадоў таму не было анiчога, потым з’явiуся агонь. Быў ён без гаспадара. I толькi напрыканцы чацвёртага перыяду з’явiўся Я - ягоны Ўладар. Сёння ж, у шосты перыяд, быў створаны чалавек. Толькі ўзнік, а ўжо спрабуе завалодаць падуладнымі нам cтыхiямі, або знішчыць іх. Напрыклад, cтварае сiнтэтычным спосабам стыхію Агню.

Открыть полную версию

ЗЛО - НЕ ЗАУСЁДЫ ЗЛО

ЗЛО - НЕ ЗАУСЁДЫ ЗЛО 953 за 24 часа

26 сентября 2004

Цэлае лета вісеў Жолуд на старым дубе.
Невядома, як далей, а пакуль ён быў малы, вялікага гора зазнаць яму не прыйшлося. Праўда, на яго тады ніхто не зварачаў і ўвагі: як бы яго і на свеце не было. Толькі сонейка, выглянуўшы з-за лесу, узіралася ў яго і пеставала сваім цяплом, бы тая маці.
А калі, бывала, яно прыпякала надта горача — любоў часта пераходзіць свае граніцы — маленькі Жалудок хаваўся ў цяньку густых лістоў, як пан пад парасонам, і яму заўсёды было добра.

Открыть полную версию

ВАДАСПАД

ВАДАСПАД 13 за 24 часа

26 сентября 2004

На гэты вадаспад, што так гучна сакатаў на ўсю ваколіцу, было шмат нараканняў. Наракалі на яго алешыны, якія звешвалі над ім зялёны вяночак злучаных угары верхавін; наракаў лес. Нават сярод птушак трапляліся такія, што не мелі вока на гэты шумлівы, заўжды парывісты і не ў меру гаманкі вадаспад.
— Ці дасі веры, любачка, — казала чарнагрудая пліска кропельцы расы, што выступіла на чарнабыльніку, — такі жаль, такі жаль! І навошта дае Бог сілу крыўдзіцелям? Ці ж для таго толькі, каб прыгнятаць слабых?

Открыть полную версию

ЖЫВАЯ ВАДА

ЖЫВАЯ ВАДА 960 за 24 часа

26 сентября 2004

Даўно-даўно, не за нашу памяць было гэта. Шчаслівы то быў куточак белага свету. Вольна жылося людзям у той краіне. Ніхто іх не гнаў, ніхто іх не крыўдзіў, нікому яны не належалі. Багатая, урадлівая была іх зямля. Шырока раскінуліся іх палі, зялёныя травы сенажацей калыхаліся на ветры. Ціха і весела смяяліся кветкі, пазіраючы сваімі пахучымі галоўкамі ў раку, якая паіла ўвесь той кут і тых, хто жыў і рос там, і давала яму жыццё. Усё жыло каля ракі, гэту раку людзі называлі Жывою Вадою. Усё жывое і нежывое любіла яе, і песні волі разліваліся па ўсіх кутках шчаслівай старонкі. Але не доўга астаецца шчасце на адным месцы.

Открыть полную версию

КУПАЛЬСКІЯ СВЕТЛЯКІ

КУПАЛЬСКІЯ СВЕТЛЯКІ 53 за 24 часа

26 сентября 2004

Расцярушыла ночка свой цёмны пыл, распляла над зямлёю свае чорныя косы, а сама, як маці, прытаілася ў лесе, каб вартаваць і ахоўваць сон людзей і сон прыроды. Гэта была добрая ночка. А каб на зямлі не было так маркотна ў часе яе прыходу, яна пазмятала з неба ўсе хмаркі, і яно заззяла тысячамі рознакаляровых агеньчыкаў-зорак. Слаўна блішчалі гэтыя адвечныя нябесныя вочы. Яны дрыгацелі ў пералівах жывых агнёў, нібы брыльянцістыя матылькі, што, сеўшы на краску, трапечуць крыльцамі, сатканымі з праменняў. А можа, яны, робячы гэтыя дзіўныя рухі, спявалі там свае песні, але голас песень не мог даляцець да зямлі з бяздонных глыбінь, бо зоркі былі вельмі далёка ад яе. Аднак было добра адно тое, што бляск зорак асвятляў і ночку і тым самым рабіў меней адчувальным змрок.

Открыть полную версию

СУПРАЦЬ ВАДЫ

СУПРАЦЬ ВАДЫ 21 за 24 часа

26 сентября 2004

Ніхто не памятае, калі асталяваўся тут Стары Дзед. Дзед назіраў за парадкамі ў лесе, вартаваў луг і поле, быў поўным гаспадаром над усім навокал, і без яго ведама не адбывалася ніводная справа. Лес рос толькі там, дзе паказваў Дзед, а калі якое дрэва кідала сваё насенне ў аблюбаваны грунт, Стары Дзед гневаўся і не даваў яму ходу...
Можа, тое, што рабіў Дзед, было і добра — спрачацца не буду, тым болей што ў Дзеда парадак быў. Дзед толькі таго і глядзеў, каб парадкі былі, за імі ён і свету не бачыў.

Открыть полную версию

СТРАКАЗА

СТРАКАЗА 32 за 24 часа

26 сентября 2004

Калі абмінуць малапатрэбныя або зусім непатрэбныя словы (а іх, на жаль, вельмі многа), дык можна проста сказаць: такое прыгожае возера, з такімі прывабнымі берагамі — то высокімі, то адхоннымі з купчастымі дубамі і соснамі па краях возера, рэдка сустрэнеш.
Надзвычай ясная, спакойная раніца выдалася ў гэты дзень. Возера лагодна пакалыхвала свае хвалі, і, каб пачуць іх шум, трэба было дужа ўважліва прыслухоўвацца да гамонкі дробных хваляў, што, як срэбра, пераліваліся на сонцы. І толькі палоску танюсенькай белай пены, нібы карункі на падоле маладзіцы, пакідала возера ўздоўж свайго берага.

Открыть полную версию

ШТО ЯНЫ СТРАЦІЛІ

ШТО ЯНЫ СТРАЦІЛІ 18 за 24 часа

26 сентября 2004

Калі вы скажаце, што гэта не праўда, а байка, дык я запытаюся: а дзе тая мяжа, што аддзяляе праўду ад выдумкі? І ці не бывае так, што выдумка ходзіць, як праўда, а чыстую праўду лічаць за выдумку? А калі так, дык прашу слухаць уважна.
Каму прыходзілася хоць раз пабачыць гэты куточак, той напэўна не забудзе яго ніколі. Гэта быў акраек лесу, таго самага лесу, дзе і цяпер стаяць такія слаўныя дубы.

Открыть полную версию

У ЧЫМ ІХ СІЛА

У ЧЫМ ІХ СІЛА 15 за 24 часа

26 сентября 2004

Можа, гэта быў і не той верабейчык, што прасіў былінку, каб яго пакалыхала. Але з пэўнасцю можна сказаць, што на былінцы ён калыхаўся. Каб я ведаў вераб'іныя імёны, то даў бы яму самае прыгожае з іх. Але пра вераб'іныя імёны нічога не чуваць, і ў календары яны не значацца. Дык будзем называць яго проста: Верабейка-Калыханчык.
Усё гэта адбывалася ў вёсцы. Тут былі такія будынкі: хаты з чырвонымі комінамі, клуні, хлевушкі, свіронкі і прыгрэбнікі з нізенькімі, да самае зямлі, стрэхамі. Двары былі прасторныя і вясёлыя. Каля хат раслі кучаравыя вішанькі; былі тут ігрушы і яблыні. З аднаго боку стаяў цёмны лес. У лесе жылі звяры і драпежныя птушкі: каршуны, совы, пугачы, ястрабы.

Открыть полную версию

НА УСЁ ЁСЦЬ ПРЫЧЫНА

НА УСЁ ЁСЦЬ ПРЫЧЫНА 11 за 24 часа

26 сентября 2004

І на балотах здараюцца часамі цікавыя рэчы. А пра адно такое здарэнне проста-такі варта расказаць. Калі нават гэта і не ўсё праўда, то і тады яно цікава, прынамсі на мой погляд.
А цікава тут вось што: часамі самыя простыя рэчы пры пэўных абставінах паказваюцца страшэнна заблытанымі, завязанымі ў такі вузел, што і развязаць нельга.
Стаяў на балоце дуб, стаяў многа вякоў, учапіўшыся за грунт карэннямі-пружынамі. Многа бур пранеслася над галавою дуба-волата, і буры яго не адолелі. Але час браў сваё. Пачаў дуб старэць і загніваць з сярэдзіны, а зверху засыхаць.

Открыть полную версию

ЧЫЯ ПРАУДА?

ЧЫЯ ПРАУДА? 11 за 24 часа

26 сентября 2004

Дубы шумелі аголенымі лапамі. Гэтым шумам-гулам спатыкалі яны кожную вясну. Была ў гэтым шуме радасць адноўленага жыцця, але чулася ў ім калі-нікалі і нейкая глухая, затоеная трывога. Толькі ж гэтая трывога не пакідала глыбокага следу на твары магутных дубоў. Кожны новы дзень вясны, кожны погляд сонца дадавалі столькі дабраты, столькі хараства, што не хацелася і ў думках трымаць гэту няясную трывогу. Патыханне цёплага веснавога ветрыку ў маладзенькіх дубовых лісточках, яго вясёлая гутарка з імі рабіла дубы нават шчаслівымі.
Адзін дуб стаяў наводшыбе, на беразе рэчкі. Высока паднятая лысая галава яго, бязмерна тоўсты жаралісты камель казалі за тое, што ён быў найбольш разважлівым спаміж усіх тутэйшых дубоў. І калі дубы пераставалі думаць аб нягодах свае долі, ён заставаўся сур'ёзным і не паддаваўся парыванню маладой радасці.

Открыть полную версию

ЗАЛАТЫ ПРАМЕНЬ

ЗАЛАТЫ ПРАМЕНЬ 29 за 24 часа

26 сентября 2004

У кожны момант і на кожнай мясцінцы зямлі адбываюцца найцікавейшыя рэчы і складаюцца самыя дзівосныя казкі, падобныя іншы раз да праўды, і нараджаецца праўда, яшчэ болей цікавая часамі, чым сама казка. Але скрыжалі зямлі, дзе запісваюцца казка-праўда і праўда-казка, такія разнастайныя і такія багатыя, што людзі вечна будуць іх чытаць і ўсяго не перачытаюць. І трэба вельмі ўважна прыглядацца, каб і на самым малюсенькім куточку гэтых скрыжаляў расчытаць гісторыю аб вялікіх падзеях.
Вось і тут, у гэтым лесе, здарылася нешта падобнае. Раскажу, толькі зараней прашу памятаць, што гэта — казка.

Открыть полную версию

НОЧ, КАЛІ ПАПАРАЦЬ ЦВІЦЕ

НОЧ, КАЛІ ПАПАРАЦЬ ЦВІЦЕ 1151 за 24 часа

26 сентября 2004

— Не! Я яго-такі жыцця рашу. У катаргу пайду, а галаву яму скручу!
Злосна прайшоўся Паўлюк па хаце і з сілаю шпурнуў на лаву рукавіцы.
Жонка, стоячы з вілкамі каля печы, так і застыла. У чыгунчыку пабегла зацірка, а яна ўсё стаіць, слухае, чаго крычыць Паўлюк і хто яго так угнявіў.
Паўлюк Трывай толькі што прыехаў з лесу. І трэба ж было чарцям нагнаць на гэты час аб'ездчыка на камору! Знайшоў адно паленца, таўсцейшае проці меры, і з-за таго паленца абярнуў увесь воз дроў.

Открыть полную версию

ТОУСТАЕ ПАЛЕНА

ТОУСТАЕ ПАЛЕНА 25 за 24 часа

26 сентября 2004

— Не! Я яго-такі жыцця рашу. У катаргу пайду, а галаву яму скручу!
Злосна прайшоўся Паўлюк па хаце і з сілаю шпурнуў на лаву рукавіцы.
Жонка, стоячы з вілкамі каля печы, так і застыла. У чыгунчыку пабегла зацірка, а яна ўсё стаіць, слухае, чаго крычыць Паўлюк і хто яго так угнявіў.
Паўлюк Трывай толькі што прыехаў з лесу. І трэба ж было чарцям нагнаць на гэты час аб'ездчыка на камору! Знайшоў адно паленца, таўсцейшае проці меры, і з-за таго паленца абярнуў увесь воз дроў.

Открыть полную версию

НАД ПРАСТОРАМІ ЗЯМЛІ

НАД ПРАСТОРАМІ ЗЯМЛІ 748 за 24 часа

26 сентября 2004

Адвечны рух, бясконцае блуканне па свеце выпала на долю гэтым бязродным хмаркам. Хто яны такія? Скуль яны ўзяліся? Якое прызначэнне іх на свеце? Такія запытанні напэўна паўсталі б у кожнага, хто першы раз убачыў бы гэтых несупынных вандроўніц. Але ж трудна сказаць, хто і калі ўбачыў іх першы раз, і гэтыя пытанні цяпер ужо страчваюць сваю цікавасць. І, можа, нават не шкодзіць заўважыць наогул, што не трэба многа думаць над такімі звычайнымі з'явамі, бо гэта не дае практычных вынікаў, і затым выказваецца і такая думка — колькі б людзі ні думалі, хоць бы нават страцілі апошні волас на галаве ў сваім думанні, дык і тады не здолеюць даць разумнага адказу на некаторыя запытанні. Збіраліся хмаркі ў дарогу. Раніца была такая ціхая і такая прыўдалая. Часамі перад навальніцаю бываюць такія прыгожыя раніцы.

Открыть полную версию

СТАРЫ ЛЕС

СТАРЫ ЛЕС 33 за 24 часа

26 сентября 2004

Гэта быў старасвецкі лес. І былі ў ім такія пушчы і нетры, аб якіх не ведаў ніхто на свеце. Поўны месячык раз у чатыры квадры ўсплываў на сярэдзіну неба і адтуль рыхтаваўся пацікаваць, што дзеецца пад паветкаю густога вецця. Але яму лягчэй было б разглядзець, што робіцца пад страхою ў хаце чалавека, чым прабіцца праз галіны адвечных гушчараў. І сумаваў тады круглы блішчасты месячык і хаваў свой твар у светлых хмарках. Само яснае сонейка ледзь-ледзь прапускала залатыя косы і то толькі да палавіны; на самым нізе заўсёды панаваў цянёк і прохладзь.

Открыть полную версию

ШТО ЛЕПЕЙ?

ШТО ЛЕПЕЙ? 170 за 24 часа

26 сентября 2004

На зялёным грудку, дзе рос шорсткі сівец, стаяла Хвоя. Хіба толькі той не любаваўся ёю, хто пазіраў больш уніз, як угору. Адметнасць яе ад хвояў, што гадаваліся ў лесе, кідалася адразу кожнаму ў вочы. У лесе хвоям трэба было цягнуцца адной перад другою: там раслі зграбныя дубкі і паважныя грабы. Дык трэба было звяртаць увагу на сваё хараство, на сваю постаць і прынадзіць да сябе лесавых дзецюкоў, каб павярнуць іх сэрца ў свой бок. А каму прыемна ўпусціць прыгожага хлопца-малойца! Толькі хвоя-ядначка не ганялася за кавалерамі, можа, таму, што іх тут і не было, бо лес стаяў наводшыбе. У яе было сваё жыццё, свой клопат. Толькі ж адзінота налажыла на яе след сумнай задумы, і, стоячы тут, прыгожая Хвоя заўсёды сумавала.

Открыть полную версию

АДЗІНОКІ КУРГАН

АДЗІНОКІ КУРГАН 29 за 24 часа

26 сентября 2004

Ніхто не запамятуе, з якога часу стаяў тут адзінокі курган. Таксама ніхто не ведае, кім ён быў насыпаны і з якога поваду. Кажу «стаяў», бо зараз яго няма на свеце. Што ж з ім здарылася? Які лёс напаткаў яго? Пра гэта я і хачу расказаць.
Год за годам плыў час, праходзілі вякі, мяняўся выгляд зямлі. Месцамі зарастала яна лесам, непраходнымі пушчамі.

Открыть полную версию

КУЧАРАВАЕ ДРЭВА

КУЧАРАВАЕ ДРЭВА 940 за 24 часа

26 сентября 2004

Буйна-радасна, сакавіта-музычна шумела маладое лісце на Кучаравым дрэве. У гэтым шуме пераліваліся найдалікатнейшыя тоны тае песні, якую можна было б назваць песняю аднаўлення, бо была вясна, маладая, як пена разводдзя, прыгожая, бы світанне майскае раніцы, поўная сілы, радаснага парывання і таго няяснага адчування, што складае скарб і хараство моладасці. А калі раніцою на гэтым Дрэве спыняліся промені сонца, заляцеўшы сюды з недасяжных глыбінь, яны развешвалі на вільготным лісці мнагаструнную арфу. Па ёй перабягала дыханне лёгкага-лёгкага ветрыку, і струны яе дрыгацелі так пяшчотна-квола, што і самае тонкае вуха не магло расслухаць іх дзівоснага звону.

Открыть полную версию

КАЖУХ СТАРОГА АНІСІМА

КАЖУХ СТАРОГА АНІСІМА 9 за 24 часа

26 сентября 2004

Хто толькі ведаў старога Анісіма, той ведаў і яго стары кажух. Ніколі ён з ім не расставаўся — ні летам, ні зімою. Такі ўжо быў звычай у старога Анісіма. А як ён шанаваў гэты кажух!
Ад доўгіх часаў жыцця кажух зусім сашмуляўся, выліняў, і сам чорт не сказаў бы, ці гэты кажух быў белы, ці чырвоны. Дый сам гэты кажух стаў непадобны да кажуха, а калі яго і называлі кажухом, дык ужо ў сілу звычаю. Паміж мужыкоў было многа жартаў пра гэты кажух. Дзеці проста пальцамі тыкалі на яго, як толькі дзед Анісім з'явіцца на вуліцу. А дзед як бы і не чуў, і вухам не вёў. Толькі ўжо як стануць надта дапякаць, ён усярдуецца.

Открыть полную версию

ЯК ПТУШКІ ДУБ РАТАВАЛІ

ЯК ПТУШКІ ДУБ РАТАВАЛІ 28 за 24 часа

26 сентября 2004

Напэўна не скажу, над якою рэчкаю векаваў стары дуб: ці то над Нёманам, ці то над Свіслаччу. Ды гэта не мяняе сутнасці справы. Важна тое, што няўзнакі год за годам на дуб навальвалася старасць. Верхавіна яго лысець пачала, і ўжо некалькі голых, як пальцы рук, галін, нібы свечкі, высока свяціліся ў небе. Вакольнае насельніцтва — лазовыя кусты, круглаверхія вербы, старадрэвіны хвоі з краю луга і маладое пакаленне дубоў з іх жыхарамі не маглі не заўважыць, што шматгадовы дуб над рэчкаю пачынае паддавацца старасці. Гэта акалічнасць выклікала ў саміх наглядальнікаў невясёлыя думкі аб сваім уласным лёсе.

Открыть полную версию

ГУСІ

ГУСІ 48 за 24 часа

26 сентября 2004

Гэта была чарада звычайных свойскіх гусей. А калі і зачалася аб іх гутарка, дык толькі таму, што яны мелі адно незвычайнае жаданне, якога не было ў іншых свойскіх гусей. Можа, яно і было, але не так выразна выяўлялася.
Тая рака, што цякла тут, была па справядлівасці царыцаю рэк. Такога мноства вады, такой сілы яе імкнення, такіх глыбінь і страшных цёмных віраў, дзе кіпела, бурліла, дрыжала і ўздымалася шырокімі клубкамі вада, не мела ні адна рака.

Открыть полную версию

НА ЧУЖЫМ ГРУНЦЕ

НА ЧУЖЫМ ГРУНЦЕ 200 за 24 часа

26 сентября 2004


Самая важная прычына ўсіх яго нягод крылася ў тым, што гэта Каліва расло на чужым грунце. Хто яго ведае, як занеслася яно на зялёны луг. Але ласне яно вінавата? Або хто вінават? І навошта шукаць вінаватага? Проста выкінулася зернетка аржаное з мяшка, як везлі ў млын жыта, — ці ж не магло хіба так стацца? А можа, які падарожны, ідучы полем, сашмаргнуў, не думаючы, каласок і ішоў потым праз гэты луг і кінуў зернетка. Толькі ж узрасло яно між чужынцаў: поруч з ім рос званец, мяцёлка, а каля саменькага карэння ціснулася ўсялякая трава-драбяза: шчытнік, імяло, белая дзяцеліна, муражок і розныя краскі. Але гэтыя суседзі не хацелі знацца з сірацінай і лічылі вялікаю ганьбай для сябе і свайго гонару кампанёўства з закіданым Калівам Жыта. Ну, што ж! хіба змусіш каго, каб любіў цябе, раз ты нікому не люб? Няхай!

Открыть полную версию

АДЗІНОКАЕ ДРЭВА

АДЗІНОКАЕ ДРЭВА 153 за 24 часа

26 сентября 2004

Гэта было самае звычайнае Дрэва. А калі яно і зварачала на сябе ўвагу, то хіба толькі тым, што стаяла адзінока. Але той, хто пранікліва чытаў кнігу прыроды і ўглыбляўся ў яе жыццё, яшчэ заўважыў бы, што гэтае Дрэва, апроч свае адзіноты, мела нешта чыста сваё асаблівае — тое, што належала толькі яму аднаму. Нават агульны выгляд яго твару — бо і дрэва мае свой воблік — меў характар цікавай асаблівасці. А як такіх шчырых і праніклівых знаўцаў або зусім не было, або было надта мала, то ніхто не зварочваў на яго ўвагі, і яно стаяла тут закіданае і крыху зняважанае людзьмі.

Открыть полную версию

ДАЛЬ

ДАЛЬ 36 за 24 часа

26 сентября 2004


Зацвіла прыгожая ліпа.
Колькі шуму было тут на гэты час, колькі рознагалосага спеву! Працавітыя пчолкі, усялякія мушкі гулі так, што здавалася, нібы ліпа — гэта нейкі дзіўны музыкальны інструмент і тут адбываецца ігрышча. Але адцвіла ліпа, пачало спець насенне. Расло адно зернетка на самай высокай галінцы. Можа, гэтая высачыня і была прычынаю таго, што маладому насенню захацелася кінуць тутэйшы грунт і перабрацца туды. І якое павінна быць шчасце жыць там, калі ад аднаго толькі погляду на прыволле гэтай далі рабілася светла і радасна на душы.

Открыть полную версию

ЦВІРКУН

ЦВІРКУН 889 за 24 часа

26 сентября 2004

У кожнага чалавека сваё жыццё, свой талент і сваё шчасце. Па характару людзі розныя, але ёсць у некаторых з іх адно агульнае: яны імкнуцца ўгору і стараюцца стаць як мага вышэй. Разважаючы гэтак, я ўяўляю сабе цыркуль, што стаіць на стале з акуратна разведзенымі ножкамі. Самае высокае месца ў цыркулі — шарнір, што злучае і замацоўвае ножкі цыркуля. Шмат каму здараецца ўзлезці на шарнір, што значыць стаць высока ў людскіх вачах, падбіраць плады славы і пазіраць на ўсё звысака. Ды, глядзіш, раптам нечакана сарвецца з шарніра — ці то па сваёй віне, ці то па чужой волі, і стрымгалоў коціцца наніз, як гэта здарылася з цвіркуном, пра якога я і хачу расказаць.

Открыть полную версию

ЧОРТАУ КАМЕНЬ

ЧОРТАУ КАМЕНЬ 95 за 24 часа

26 сентября 2004


Ніхто не памятае таго часу, калі і як папаў сюды гэты камень. Самыя старыя людзі расказваюць, што яшчэ іх дзяды і прадзеды помняць яго. І называўся ён Чортаў камень. Чаму далі яму такую назву, не ведаю. Можа, за яго бязмерную велічыню, а можа, і за тое, што гэты камень многа зла прынёс і прыносіць людзям. Колькі людскіх калёс і восей пабіта і паламана аб камень! Колькі пакалечана рук і ног! А гузоў колькі набілі тут людскія голавы!

Открыть полную версию

БАЛОТНЫ АГОНЬ

БАЛОТНЫ АГОНЬ 1534 за 24 часа

26 сентября 2004

Гэтая бярозка толькі нядаўна асталявалася тут. Кароткае жыццё выдарылася ёй, і незайздросная доля гадавала яе. Закрытая, заціснутая з усіх бакоў старымі дзеравякамі, не бачыла яна сонца, рэдка калі патыхаў на яе свежы ветрык. А як яна не бачыла іншага свету і жыцця, дык і не наракала ніколі на сваё сірочае існаванне. Яна няясна пачувала волю, прастор, сонца і, стоячы тут, сярод гэтых дрэў, як чужаніца, ні з кім не гаварыла пра свае думкі і лятункі.

Открыть полную версию

ХВАРОБА

ХВАРОБА 21 за 24 часа

26 сентября 2004


Жыў-быў... Жылі-былі. Так звычайна пачынаюцца казкі. Пачатак хоць і стары, але добры, і не варта ламаць галавы, каб выдумаць новы. Гэтак пачну і я — няхай дзяды не гневаюцца на мяне. Ну дык вось.
Жылі-былі на свеце два браты. Праўда, — нашто лгаць? — жывуць яны і цяпер, хоць і не бачацца адзін з другім і жыццё іх рознае. Калі браты былі не падзелены, хадзілі яны разам на работу, у заработкі, або проста наймаліся да людзей, бо самі яны былі бедныя, а сядзець дарма дома не любілі. Раз браты, пабраўшы косы, пайшлі на ўвесь дзень касіць. Касілі яны, касілі і патаміліся.

Открыть полную версию

ХМАРКА

ХМАРКА 56 за 24 часа

26 сентября 2004

Ніякага клопату і гора не ведала гэта прыгожая белая Хмарка. Яна не ведала, з чаго і як радзілася на свет, адкуль узялася яна; не ведала нават, ці ёсць у яе маці. Можа, затым яна і была такая шчаслівая, што нічога не ведала аб белым свеце.
Той дзень, праўдзівей, тая раніца, калі з'явілася яна на небе, была вельмі ж ціхая — такая ціхая, што нават чутно было, як спявалі, седзячы на круглым лісціку зялёнай лотаці, два прыўдалыя конікі.

Открыть полную версию

КАЛЯНДАР НА БУДУЧЫНЮ

640 за 24 часа

26 сентября 2004

Открыть полную версию

ДВАЦЦАЦЬ ХВІЛІН З НЕМЕЗІДАЙ

ДВАЦЦАЦЬ ХВІЛІН З НЕМЕЗІДАЙ 33 за 24 часа

26 сентября 2004

Гэты дзень быў такі ж, як і папярэднія. Я ціха прыбрала ў кватэры, выцерла кнігі на паліцы, пасля паехала да краўчыхі. Трэба было б зазірнуць у бібліятэку — я даўно не бачыла навінак, але Вера прызначыла час, а яе час быў абмежаваны: добрых краўчых куды меней, чымся нас, жонак, хатніх гаспадынь. Не паспела зняць паліто — пазваніла Таццяна, таямнічым шэптам падзялілася навіной — у яе завёўся «мілы друг», ёй патрэбен рэцэпт якой-небудзь маскі.
Пакуль пагаварыла з Таццянай, сцямнела, і цяпер заставалася толькі згатаваць вячэру, перамяніць халат на сукенку, уладкавацца на канапе і чакаць Сяргея.

Открыть полную версию

ПАЭМА ПРА ЧОРНЫЯ ВОЧЫ

ПАЭМА ПРА ЧОРНЫЯ ВОЧЫ 22 за 24 часа

26 сентября 2004

Сем гадоў я шукаў цябе ў сумятлівым моры жыцця, каб скончыць недапетую песню нашае дзівосна яскравае дружбы.
Я не сумаваў па табе, я не ўздыхаў і не плакаў. Я толькі часамі бачыў цябе, калі ў маім уяўленні спакусліва разгортваліся шырокія палотны мінулага і сталёва свежая шыр (помніш нашы паходы?) дражніла сваёй непазбыўнай рамантыкай. Я бачыў цябе зусім выяўна-тонкую, гнуткую постаць тваю ў вайсковым адзенні, антычны твой твар, твае вострыя чорныя вочы. І вось тады мне чамусьці здавалася, што я павінен знайсці цябе, што павінны мы скончыць перарваную песню нашае дружбы.

Открыть полную версию

УСПАМІНЫ ПРА ІВАНА ЛУЦКЕВІЧА

УСПАМІНЫ ПРА ІВАНА ЛУЦКЕВІЧА 231 за 24 часа

26 сентября 2004

Першы раз увідзіў я Івана Луцкевіча ў пачатку жніўня 1913-га году ў віленскай беларускай кнігарні на Завальнай, 7. У цёмным пакойчыку за крамаю, сярод усякае старадаўнае беларушчыны, рупліва і рухава нахіляўся ён над трэснутаю вазаю, меркаваў з вялікай любасьцю, як заляпіць шчэрбіну. Пачуўшы маё імя, адарваўся ад свайго інтарэсу, сказаў мне колькі дужа ласкавых слоў і зараз клапатліва зьвярнуўся да свайго чалавека ў справе здабываньня паперы на чародны нумар «Нашае Нівы». За паўмінуткі яго ўжо ня было: пабег да нейкага Папа, дзе спадзяваўся дастаць паперы напавер; бо меў з тым Папам якуюсь агульную прыгоду з часу рэвалюцыі і пагромнага настрою ў Вільні. Тады Іван Луцкевіч быў здаровы і жыцьцярадасны чалавек.

Открыть полную версию

РУСКІ

РУСКІ 1905 за 24 часа

26 сентября 2004

А таму хвораму на грудзі салдату-беларусу, што прывезлі з аўстрыйскага фронту, болей выпадае ляжаць у бальніцы для нервовахворых, чым тут, у нас. Ён ляжыць на Саксанавым месцы.
Наша палата празвала яго Рускім, бо ён, калі яго забірае хвароба, крычыць шмат разоў бесперастанку:
— Я рускі! Я рускі! Рускі, рускі!..

Открыть полную версию

ФАНТАЗІЯ

ФАНТАЗІЯ 1220 за 24 часа

26 сентября 2004

Клубок Зямлі, агорнуты крывавым туманом і згараючы ў ім, рабіў свой вечны шлях у сістэме Сонца.
Найгусцей прыпаў туман на прасторы Беларусі.
Пад гулкі грукат гармат, траскатанне стрэльбаў і кулямётаў, пры водбліску страшных пажарышчаў раздаваліся дзікія воплі і балючыя стагнанні забіваных, рэзаных, паміраючых з голаду людзей.
Могілкі і турмы перапоўнілісь. Грэх спавіў кожнае сэрца. Крывёю і слязьмі пазаплывалі вочы.
Сцені памёршых продкаў у смяротнай нудзе стаялі над распятай краінай і адварачываліся ад сваіх затопленых смуроднаю запечанай крывёй могілак.
З расцерзаным да краю сэрцам вялікага гуманіста вылез у поцемках з няведамай патомкам ямы панураны Францыск Скарына і падаўся ў начавым паветры да свайго радзімага Полацка.

Открыть полную версию

ДЗЁГАЦЬ

ДЗЁГАЦЬ 126 за 24 часа

26 сентября 2004

У глухім павятовым горадзе, у цёплы маёвы вечар, гуляюць на бульвары.
Кусты бэзу і акацыі пояць паветра мляўкім, п'яным водарам. У ліповым лісці гудзяць хрушчы.
Сярод увабранага панскага натоўпу гуляе з кавалерамі і Юлечка Пухальская, курносенькая, круглавідзенькая, здаровенькая гімназістачка.
Яна тут, у N, гасцюе ў бяздзетнае цёткі свае, фельчарыхі. А вучыцца яна ў гімназіі ў сваім родным, павятовым таксама горадзе, адкуль па яе гэтымі днямі павінен прыехаць бацька.

Открыть полную версию

ПРЫЧЫННАСЦЬ У ГІСТОРЫІ

ПРЫЧЫННАСЦЬ У ГІСТОРЫІ 545 за 24 часа

26 сентября 2004

Калi малако кiпяцiць у патэльнi, яно выбяжыць. Я не ведаю i зусiм не хачу ведаць, чаму так адбываецца. Калi б нехта стаў патрабаваць адказу, я мог бы спiсаць гэта на ўласцiвасць малака выбягаць. Дастаткова справядлiва, але гэта нiчога не тлумачыць. Вiдавочна, такi адказ сведчыць, што я не прыродазнавец. Гэтаксама нехта можа казаць i нават пiсаць пра падзеi мiнулага без нiякага жадання даведацца, чаму яны адбылiся. Нехта пагодзiцца са сцверджаннем, што II сусветная вайна пачалася з прычыны таго, што Гiтлер хацеў вайны. Гэта дастаткова справядлiва, але не тлумачыць нiчога. Тады той нехта не мае нiякага права называць сябе даследчыкам гiсторыi або гiсторыкам. Вывучэнне гiсторыi ёсць вывучэннем прычынаў. Гiсторык пастаянна задае сабе пытанне "Чаму?", i пакуль ёсць надзея знайсцi адказ, ён не можа супакоiцца. Вялiкi гiсторык - цi я б сказаў шырэй, вялiкi мысляр -гэта чалавек, якi задае пытанне "Чаму?" у дачыненнi да новых рэчаў, або да старых рэчаў у новых кантэкстах.

Открыть полную версию

НА СЬВЯТОЙ ЗЯМЛІ

НА СЬВЯТОЙ ЗЯМЛІ 22 за 24 часа

26 сентября 2004

Калі дванаццацігадовую полацкую князёўну Прадславу ахінула раскоша Сьвятога Духа і падказала ёй ісьці ў манастыр, ніякія спакусы дабротаў сьвецкага жыцьця ня спынілі навагі прыняць пастрыжэньне. Колькі ні галасіла ейная маці і як ні стараўся пераканаць яе ў перавазе людзкога жыцьця ейны бацька - князь Юры Сьвятаслаў Усяславіч, як ні спакушалі яе багатыя, знаныя жаніхі з князёўскіх родаў, і як, нарэшце ні стараліся ўзьдзеіць на яе родныя дзядзькі, не скарылася маладая князёўна. Голас Божы ў ёй выявіўся мацнейшым і непераадольным перад абліччам абы якіх спакусаў. І вось унучка славутага Полацкага князя-волата Ўсяслава становіцца манахіняй Еўфрасініяй, каб служыць Божай справе, будаваць манастыры, шырыць духовае слова, перапісваючы кнігі, малюючы абразы, вышываючы рызы, упрыгожваючы мастацкімі каштоўнасьцямі крыжы, выхоўваючы манашак у пашане і любові да Бога, дапамагаючы бедным.

Открыть полную версию

Эпоха нового упадка (decadentia) - дополнение

Эпоха нового упадка (decadentia) - дополнение 5 за 24 часа

26 сентября 2004

Упадки, как правило, провоцируют подъем в сфере искусства... Пришествие второго "упадка" радикально отличается от первого начала двадцатого столетия. Если первый в значительной степени вызвала война, глобальный шок породил безразличие в первую очередь к разуму и даже к жизни, люди растерялись в определении "разума", ведь война (тем более мировая) с точки зрения рационализма иррациональна, но именно рационализм привел и всегда приводил к войнам, получается, что причиной неразумности является разумность--жестокий парадокс.

Открыть полную версию

Если у вас нет идеи - откопайте её из детства

Если у вас нет идеи - откопайте её из детства 7 за 24 часа

26 сентября 2004

Одному из первых проявлений герменефтических способностей моего извращенного ума (одному из первых, который я еще могу вспомнить ) послужили события , происходившие в месте, где надламываются эстетские грезы, в месте под странным и породоксальным названием "парикмахерская".

Открыть полную версию

Лужи как символ свободы - они не заметны, но существуют и тем самым свободны

Лужи как символ свободы - они не заметны, но существуют и тем самым свободны 15 за 24 часа

26 сентября 2004

Лужи как символ свободы- они не заметны, но существуют и тем самым свободны Капли дождя застали Его лежащим в луже, наполненной мыслями о солнце, которые влились в Его голову инфантильными рассуждениями:"Почему солнце отсутствует, когда идет дождь. Может, оно боится намокнуть и, как результат, от него останется куча шарообразного пепла, висящего в небе."

Открыть полную версию

Волшебник

Волшебник 16 за 24 часа

26 сентября 2004

Мой отец был лесорубом, мать - домохозяйкой. Мы жили на краю маленького городка и на краю огромного леса, между дикостью общества и добродушием природы. Однажды утром я проснулся и почувствовал,что мои родители еще не поднялись после сна. Это было очень на них не похоже: отец не рубил дрова, мать не готовила завтрак, и только сухая тишина что-то готовила для меня.

Открыть полную версию

Несчастный случай

Несчастный случай 7 за 24 часа

26 сентября 2004

С верхушки весьма колючей ели было удобно наблюдать два движушихся объекта: первым была миловидная корова, белая с черными пятнами и с двумя колокольчиками, которые тревожно звенели, сотрясая зеленую долину бремчанием о помощи, за ней с вытянутыми руками в одних брюках, которые то и дело сползали на бедра, бежал молодой пастух с весьма странным желанием завладеть этой тушей со здоровенным выменем и обглоданным насекомыми телом.

Открыть полную версию

Ужин на троих

Ужин на троих 118 за 24 часа

26 сентября 2004

Отражение неоновых надписей нежно легло на тщательно отполированный Cadillac лимузин, свет фар которого дерзко обнял проходившую мимо высокооплачиваемую проститутку, та прищурила глаза и, спотыкнувшись о бордюр, чуть не сделала пируэт в сторону господина, курившего трубку и ожидавшего своего шофера. Водитель лимузина вышел из авто, открыл дверцу и произнес: "Золотая Виржиния, господа ". Искусственно улыбающийся швейцар с ловкостью виртуозного дурака отворил дверь самого дорогого ресторана в городе перед двумя необычными посетителями. Их вид вызывал улыбку на лице: розовый и голубой фраки, с клешеными брюками того же цвета и здоровенные бабочки, но самое удивительное: это тонкий и холодный запах нарцисса, который насмешливо приветствовал здешних обитателей и покорливо волочился за его хозяевами. Не прошло и двух секунд, как к Ним подошла девушка, похожая на кровать, и предложила проводить Их к заказанному столику.

Открыть полную версию

ЗНАЁМСТВА (УРЫВАК З АПОВЕСЦІ

ЗНАЁМСТВА (УРЫВАК З АПОВЕСЦІ "НЕ ЗГІНЕ НА ЗЯМЛІ ЧАЛАВЕК") 11 за 24 часа

26 сентября 2004

Іншы раз яна свядома плаўна пахіляла сваю галаву набок, і тады яе чорныя густыя, як дым ад полымнае мазуты, валасы казыталі Коску твар і ён, бядотнік, аж млеў, раставаў на вачах, бы цукар. А яна сама сабе засякла: папалася рыбка! Цяпер толькі б не сарвалася з восціка. І рыбка не сарвалася...

Открыть полную версию

ЛЕТАПІСЦЫ

ЛЕТАПІСЦЫ 96 за 24 часа

26 сентября 2004

Душная цёмная ноч.
Міронава сям'я спіць у пуні на свежым сене. Не спіцца толькі двум: старому дзеду Мірону і яго васьмігадоваму ўнуку Андрэю. Дзед думае цяпер, як ухітрыцца найцішэй выйсці з пуні, каб нявестка не пачула, ды напісаць ліст сыну ў Амерыку. Андрэйка трымае ў руках лазовую свісцёлку, якую днём скруціў яму дзед, і ціхутка свішча. Усе смачна спяць пасля працы на сенакосе, як пасля кірмашу ўсё роўна. Дзед аглядаецца па баках ды асцярожна падымаецца з свайго месца.

Открыть полную версию

КАР'ЕР

КАР'ЕР 1320 за 24 часа

26 сентября 2004






КАР'ЕР



БЫКОВ ВАСИЛЬ

Раздзел першы

Агееў толькі прачнуўся, як сон ужо знік; ён зразумеў гэта, хвіліну паляжаў ціха, з заплюшчанымі вачмі, нібы баючыся прагнаць рэшту дрымоты.

Некалькі апошніх дзён ён стаў прачынацца рана, калі яшчэ не пачынала світаць і парусінавы верх палаткі чарнеўся па-начному глуха, а навокал ляжала цішыня, якая бывае глыбокай ноччу або перад світаннем. Было халаднавата, ён гэта адчуў шорсткай ад шчаціння скураю твару, схаладнелай макаўкай галавы. За лета ён так і не прывык залазіць у спальнік з галавой - вечарам у тым не было патрэбы, палатка доўга хавала назапашанае за дзень цяпло, толькі на зыходзе ночы, перад світаннем, калі выпадала раса і верх палаткі набрыняў стылай вільгаццю, рабілася халадней. Зноў жа, на галаве ў Агеева даўно ўжо не было таго жорсткага непакорнага чуба, што ўпрыгожваў яго ў маладосці. З гадамі валасы парадзелі, страцілі былую пышнасць, сталі даўжэйшымі залысіны, галава зрабілася чуйнай да сцюжы. Што ж, напэўна, усё як мае быць у жыцці.

Открыть полную версию

У ТУМАНЕ

У ТУМАНЕ 1938 за 24 часа

26 сентября 2004


Слотным ветраным днём позняй восені на другім годзе вайны атрадны разведчык Бураў ехаў на станцыю Масцішча, каб застрэліць свайго знаёмца Сушчэню.
Гэты Сушчэня быў тутэйшы вясковы мужык, яшчэ з давайны рабіў на чыгунцы, але месяц назад, будучы арыштаваны паліцыяй за дыверсію ля Выспянскага моста, купіў сабе жыцццё тым, што выдаў сваіх саўдзельнікаў, сваіх жа чыгуначнікаў, якія яму памаглі развінціць рэйкі. Хлопцаў павесілі ў мястэчку, а Сушчэню выпусцілі, і ён другі тыдзень раскашаваў пад носам у гарнізона, у сваёй ладнай дамоўцы ля станцыі, у цяпле і сытасці, мабыць, думаючы, што партызаны да яго не дабeруцца. Даруюць яму. Але такое не даруецца, такое належала пакараць. Камандзіры ў атрадзе параіліся і мінулае ноччу паслалі Бурава зрабіць тое, чаго не магчыма было не зрабіць. Каб Бураву было ўпраўней, яму ў дапамогу далі партызана Войціка, і яны ўдвух на змораных конях, адмахаўшы якіх кіламетраў трыццаць лесавога шляху, таго ж дня надвячоркам прадраліся праз гушчарысты ўзлесак на поле за які кіламетр ад Масцішча.

Открыть полную версию

© СВАЯКІ

© СВАЯКІ 825 за 24 часа

26 сентября 2004

- Не! - сказала яна, стукнуўшы аб падлогу вілачнікам. - І не думайце! Седзячы ля стала, яны пераглянуліся. Старэйшы - высокі, худы, па-юнацку нязграбны Алесь адразу нахмурыўся і зацяўся ў сабе, а на зусім яшчэ хлапечым пухлаватым твары пятнаццацігадовага Сёмкі мільганула нешта ўпартае і злоснае.

Открыть полную версию

ВАУЧЫНАЯ ЯМА

ВАУЧЫНАЯ ЯМА 376 за 24 часа

26 сентября 2004

Адзінокая постаць чалавека то зьяўлялася, то зьнікала ў негустым бярозавым падлеску, сярод высока памкнутых да неба хвояў. Гэта быў малады хлапец у зашмальцаваным салдацкім бушлаце, зь зімовай шапкай на галаве. З-пад расхрыстаных каўняроў ягоных апратак на грудзях выглядалі сінія палоскі заношанай цяльняшкі. Схуднелы хлапечы твар нёс выраз немалога клопату, амаль спалоху. Салдат ішоў нетаропка, часта спыняючыся, часам мяняючы напрамак хады, штораз азіраючыся - назад і ўбакі.

Открыть полную версию

АБЛАВА

АБЛАВА 51 за 24 часа

26 сентября 2004

Прырэчная лугавая імшарына з раскіданымі па ёй бухматымі купкамі лазняку ды грыўкамі зрудзелага бярэзніку дружна зелянела позняю восеньскай атавай. У доле скрозь было мокра, няўходна, мох часам асядаў пад нагамі, і тады з-пад яго цвіркала мутная жыжа. Але мох дужа не правальваўся, дрыгвы тут не было. Гэта цяпер, увосень, імшарына набрыняла вадой і стала падобнаю на балота, а ўлетку, у пару сенакосу, дык тут скрозь было суха, вольна хадзілі касцы, бабы і нават ездзілі на брыках, калі звозілі сена. Дзе-нідзе ў доле яшчэ і цяпер налітыя чорнай вадой блішчэлі сляды конскіх ног. Пасля дажджоў прырэчнае балота шырока разлілося, заліло імшарыну, якая, бы цеста на дражджах, пачала пухнуць мяккім вільготным мохам. Скураныя пасталы на нагах у чалавека даўно раскіслі ад балотнай вады, анучы наскрозь змакрэлі. Але чалавек не заўважаў таго і між кустоўя ўпарта імкнуўся кудысьці. Наўкола стаяла цішыня, нідзе не было нікога. Людзі завіхаліся на палетках, выбіралі бульбу, - нашто цяпер каму гэтая дальняя прырэчная імшарына? Чалавек, мабыць, ведаў тое і ўсё ж адчуваў сябе неспакойна, нават трывожна; хада яго была такая насцярожаная, што, здавалася, варта недзе каркнуць вароне, як ён здрыганецца і абамрэ на месцы.

Открыть полную версию

МОЙ ЧЭХАУ

МОЙ ЧЭХАУ 24 за 24 часа

26 сентября 2004

Ёсць і такая задума: напісаць гісторыю мае дружбы з кнігай. Не напісаўшы, цяжка пераканаць каго-небудзь, што гэта будзе цікава. А пісаць пакуль што не хочацца: яшчэ ўсё баюся, што не здолею адшалушыць ад значнага, патрэбнага для іншых, толькі сваё, асабістае, вузкапрыватнае.
Цяпер вось дакранаюся да той задумы з першым, можа, наймацнейшым хваляваннем. Хачу пісаць пра Чэхава. Пра пачатак нашай дружбы, пра маю сардэчную любоў. І не баюся, што я не першы, нават не тысячны, - да гэтай крыніцы з гаючай вадою ніколі няма чаргі: усе падыходзяць адразу...

Открыть полную версию

АДАМОВІЧ АЛЕСЬ

АДАМОВІЧ АЛЕСЬ 21 за 24 часа

26 сентября 2004

Вясной цудоўнага 1956 года мы разам ездзілі па Югаславіі - аўтобусам з Бялграда на Сараева, Дуброўнік, Цэцінье, Спліт, Заграб, зноў у Бялград, а на дадатак, па дарозе, былі яшчэ Будапешт і Кіеў. Цудоўным той год я назваў не толькі таму, што гэта быў іменна ён, год ХХ з'езда КПСС, але і таму яшчэ, што мы былі тады маладымі... прынамсі, на сённяшні позірк. Старэйшым між нас, літаратараў у менскай турысцкай групе, Танку і Краўчанку, было па сорак з гачкамі, Панчанку і мне яшчэ не па сорак, Адамовічу - нават не трыццаць. Яму было мала песень і смеху, дасціпных экспромтаў і лёгкага заляцання: для поўнай паўнаты хацелася яшчэ і сілаю памерацца. І паваліць якраз найбольшага ва ўсёй групе - мяне. Ні Дынарскае нагор'е, ні, тым больш, Чарнагорыя па мулкасці для барацьбы не падыходзілі, траву на мяккай роўнядзі знайшлі мы ў Харватыі, на нечаканым прыпынку.

Открыть полную версию

НАШ КАРАТКЕВІЧ

НАШ КАРАТКЕВІЧ 14 за 24 часа

26 сентября 2004

Паслязаўтра год, як яго няма...
За маім расчыненым на ўсход акном, у пакоіку на гарышчы вясковага дома, застыла ў чаканні, можа, нарэшце, і сенакоснага дня сонечна-церпкая, росная раніца, асабліва прыгожая пасля зацяжных дажджоў. Над акном, у белацагляным вільчыку, пачырыквае ды шалпочацца ў цеснаватым ужо гняздзе ластаўчына малеча, падлёткі. З блізкага лесу зрэдку пачуецца гівал. Гэты голас Валодзя любіў. У слове пра маё пяцідзесяцігоддзе, успамінаючы наша падарожжа па маіх родных мясцінах, ён называў гэтага птаха двойчы і за пісьмовым сталом, чуючы яго песню, - «дзьме ў дудку з вадой». Час ад часу недзе воддаль гаркне варона, зімой і летам аднолькава, а ўсё ж, здаецца, сёння трошкі прыгажэй.

Открыть полную версию

БАЛЮЧАЕ І ДЫМНАЕ

БАЛЮЧАЕ І ДЫМНАЕ 15 за 24 часа

26 сентября 2004

Гэта, браток, былы намеснік Цанавы! — з гонарам гаворыць мне наш N. З гонарам не столькі за гэтага, даўно адстаўнога, палкоўніка, цяпер так сабе гаспадарніка, як з гонарам за самога сябе, бо вунь ажно чый намеснік — цяпер намеснікам у яго!..

— Ён жа таксама, відаць, тую муху лавіў? — ахалоджваю таварыша пытаннем.

Открыть полную версию

ЗАУСЁДЫ СЛОВА

ЗАУСЁДЫ СЛОВА 218 за 24 часа

26 сентября 2004

У наш нялёгкі ды шалёны час чаго-чаго, а палітыкі ўсім хапае. Радыё, тэлевізар, прэса, сходы, чэргі — усюды яна... Кажуць, багатаму не спіцца. Не спіцца і старому. І дзень ад гэтага даўжэйшы. І ўвесь з палітыкай!..
Як быццам не нацешыўшыся ёю, ужо ў пасцелі ўключаю радыё. І раптам — Смактуноўскі1, якога я яшчэ больш палюбіў, калі даведаўся, што ён вясковы хлопец з нялёгкім лёсам, а не з нейкай, як здавалася, рафінаванай інтэлігенцкай сям'і, выдатны артыст Смактуноўскі пачаў чытаць яшчэ выдатнейшага мастака — Пушкінаву «Метель». Як хораша стала на душы, якім гэта святам адчулася!..

Открыть полную версию

ПРА ГАЛОУНАЕ

ПРА ГАЛОУНАЕ 970 за 24 часа

26 сентября 2004

Ноч каля вогнішча над ракой. Камары, холад, птушыны канцэрт. Гутарка з сябрам. А потым — роздум...
Ох, недарма чалавек даўно ўжо назваў сябе толькі госцем на гэтай зямлі, і не соладка было яму прыйсці да гэтай думкі!..
Успамінаецца адзін з нядаўніх вершаў Маршака, дзе ёсць мудрыя і, відаць, таксама ж у пакутах народжаныя радкі (не памятаю даслоўна): «Калі мне было чатыры гады, калі я быў яшчэ несмяротны...»

Открыть полную версию

"ЯК МАЛЕНЬКІ" 1249 за 24 часа

26 сентября 2004

Раніцай дзядзька з цёткай прыйшлі ў гумно абіваць лён. Як толькі дзядзька адчыніў старыя, скрыпучыя дзверы, у гуменца хлынула маладое, румянае сонца. Дзядзька толькі рукамі развёў: — А-а! Братка ж ты мой! Ганна, глядзі! І глядзяць абое. На таку стаіць лён у пуках, а над ім блішчыць на сонцы вялікая сетка павуціння. З-пад страхі на лён павук працягнуў аснову, на якой ужо трымаецца ўся сетка, усподзе прымацаваная да лёну. Сетка — як тая зорка касатая. А ў асяродку сам майстар — пузаты, пярэсты павук. Ад яго ва ўсе бакі, як косы ад зоркі, разыходзяцца ніткі павуціння, пераплеценыя што чуць дык большымі кругамі. Мігаціць, смяецца вясёлае сонца, рыжаватым золатам іграюць галоўкі і каліўцы лёну, сетка мяняецца колерамі вясёлкі, кожная нітачка асобна. — Во! — усміхаецца дзядзька. — Пакуль мы тое-сёе, дык ён ужо напрацаваўся. А-ёй-ёй! Працягні ты такія вяроўкі. І як ён не скалоўся?..

Открыть полную версию

МАРЫЛЯ

МАРЫЛЯ 730 за 24 часа

26 сентября 2004


У багатага дзядзькі Жука, без пары нарадзіўшы малое, памерла нявестка Марыля.
Звялі маладзіцу са свету сямейнікі. Свёкар быў звер і скупеча, «зямля ненаежная». А сынок — яшчэ горшы. Воза сена не мог накласці, няўдаліца, і ўсё злаваўся. А хто ж заўсёды першы пад рукой, як не жонка? І ёй даводзілася часта. Як толькі пажаніліся, дык і набіць яе не мог, пакуль не навучыўся. Свякроў была вельмі ж драпежная ў працы. Калісь нават дзяцей на полі ці ў градах раджала. Цяпер хадзіла згорбіўшыся і ўсё подбегам, трушком, быццам ёй горш, як усяму свету, часу не хапала. На кірмаш сядзе ехаць і то, здаецца, бегла б на возе, каб хутчэй справіцца. На добры лад, ёй ужо зусім не след было працаваць, а яна такі ўсюды трапляла. Усю малацьбу цапамі пераб'е разам з маладымі. Тады ўжо, бачыце, насмела можна пілаваць: «Я вось і то, а вы-то, што ж?» Жміндзіла — хай бог крые...

Открыть полную версию

КРОУ НА СЦЯНЕ

КРОУ НА СЦЯНЕ 554 за 24 часа

26 сентября 2004

Спачатку было нас некалькі сот. Мы, марская пяхота, проста пяхота і рознае іншае войска. Усё, што ацалела, што магло ісці. Гналі нас на знаёмай дарозе. Польскія дзеці давалі нам яблыкі, хлеб, польскія маці плакалі. Другія суткі, ужо на варожай зямлі, нас везлі ў перапоўненым таварняку, без яды і вады, пад замком. Пяць сутак марылі за дратамі шталага, дзе нас было ўжо некалькі тысяч. Перапісалі, пабілі на групы, далі кожнай групе ахову, вахмана ці двух, і — за вароты, на працу.

Открыть полную версию

МОЙ ЗЯМЛЯК

МОЙ ЗЯМЛЯК 2160 за 24 часа

26 сентября 2004

Вясной, як толькі сыходзілі крыгі, амаль кожны дзень можна было бачыць, як ён ідзе на раку ці вяртаецца з ракі дахаты. Вудачкі, вуды, начныя шнуры, венцер, восці, сачок — уся гэтая рыбацкая снасць пушчалася ў ход. Зрэбная торба была заўсёды мокрая і поўная. Калі часам не хапала рыбы — на спод торбы ішла трава, а дробнарыбіца зайздросна прыкрывалася зеленаватымі, лычастымі шчупакамі, паласатымі акунямі, язямі... І заўсёды наверх ганарыста тырчаў хвост найбольшай у той дзень «штукі». Да пояса мокры, цяжкай мядзведжай хадой ён чмакаў па залітым лузе, а следам за ім асцярожна хляпала хітранькая сучка.

Открыть полную версию

ЛІПА І КЛЁНІК

ЛІПА І КЛЁНІК 133 за 24 часа

26 сентября 2004

Зялёны домік дарожнага майстра стаіць каля самай шашы.
Праязджаючы тут на машыне, на хаду можна заўважыць толькі зялёныя сцены, зялёны плоцік, белыя ліштвы вялікіх акон і стракаты чарапічны дах. Потым абапал дарогі зноў пабягуць дрэўцы прысадаў, тэлеграфныя слупы і за слупамі то поле, то лес...
Не заўсёды заўважыш з машыны, што ў гэтым прыгожым, адзінокім доміку жыве Ліпа, дзяўчынка, якой нядаўна пайшоў пяты год.
Спачатку, калі яна прыехала ў гэты домік, Ліпе было вельмі цікава стаяць пры дарозе, махаць рукамі на кожную машыну і на кожную з іх нацкоўваць свайго неразлучнага сябра — старога калматага сабаку Дзіка.

Открыть полную версию

ГАЛЯ

ГАЛЯ 55 за 24 часа

26 сентября 2004

Калісьці, пры панах, гэта быў хутар. З шасцю дзесяцінамі добрага поля адразу за садам, з новым вялікім гумном, двума хлявамі і малой старасвецкай хатай. Без шчыта яна, наўкруг накрытая саломай, зялёнай ад моху, нізка насунутай на малыя прыплюшчаныя вокны. Так і глядзела на свет, як сам гаспадар, заўсёды зажмураны Данька, стары Хамёнак, бязлобая галава якога нібы ўрасла ў зімовую шапку — аблезлы, раней, калі верыць старому, гарадскі каракулевы каўпак.

Открыть полную версию

УСМЕШКА

УСМЕШКА 1963 за 24 часа

26 сентября 2004

Толькі што адшумела навальніца, і па вуліцы вёскі бягуць вясёлыя мутныя раўчукі.
Я стаю каля варот бацькоўскага двара, і мне вельмі хочацца зняць свае модныя туфлі, прайсціся па быстрай дажджавой вадзе, памясіць нагамі цёплую, пухкую гразь...
Мяркуючы па тым, што я яшчэ не зрабіў гэтага, а толькі раздумваю — я ўжо даўно не малы. Ды я не адчуваю чамусьці ні цяжару гадоў, ні адказнасці за свае паводзіны: я проста рад, можа, нават не менш, чым рады бываюць у такі час малыя.

Открыть полную версию

МАЦІ

МАЦІ 13804 за 24 часа

26 сентября 2004

Жнучы, яна стамлялася з кожным днём усё больш. Гарачую задуху цяжка было адмахнуць ад знямоглых грудзей нават самай вялікай, самай каласістай жменяй. А рабіць трэба было, хоць і свету не бачыш... І яна жала, нікому нічога не кажучы. Увечары, вяртаючыся дахаты са сваім наймалодшым, у тое страшнае лета адзіным у хаце сынам, старая ледзь перастаўляла ногі, натруджаныя гадамі бязлітаснай працы. Паблеклыя вочы яе глядзелі на свет з-пад нізка насунутай хусткі, здаецца, зусім абыякава. Аднак яны бачылі многа. Вось, нечакана спыніўшыся, маці азірнулася на свайго хлопца, які, таксама з сярпом на плячы, пачціва ішоў ззаду, запавальняючы хаду, па-пастушынаму «клюючы» салодкі жытні каласок.

Открыть полную версию

© MOMENTO MORI

© MOMENTO MORI 20640 за 24 часа

26 сентября 2004

Позняй восенню сорак трэцяга года на адным з самых спакойных перагонаў Беларускай чыгункі ўзарваўся нямецкі вайсковы эшалон. Праз дзень, халодным, золкім досвіткам, бліжэйшую да месца катастрофы вёску акружылі карнікі. Жандары ў касках і стракатых плашч-палатках і мясцовыя здраднікі-паліцаі ў чорных, прамоклых шынялях прыехалі з райцэнтра на пяці машынах. Вёска была вялікая, але «накрыць» яе ўдалося хутка і спраўна. Як высветлілася значна пазней, уцалела толькі двое: хлапчук, які выпаўз баразной у загуменныя кусты, і дзед, што якраз заначаваў у сваяка на дальнім хутары.

Открыть полную версию

ТУГА

ТУГА 797 за 24 часа

26 сентября 2004

Калі праўду сказаць, дык і тут было часам нядрэнна.
Перш за ўсё, тут было вельмі многа вады, і яна называлася мора. Глядзіш з самага берага, седзячы на пяску, глядзіш з высокага абрыву, са сцежкі ў шорсткай траве — а яно ўсё бясконца мора ды мора!..
Пясок гарачы, і мама сцеле для Юркі шырокі, калматы ручнік. Горача вельмі і зверху, бо сонца тут пячэ ўвесь дзень. Тата знайшоў чатыры кіёчкі, прыносіць іх сюды, утыкае ў пясок і зверху нацягвае прасціну, якая тады называецца тэнт.

Открыть полную версию

АПОУНАЧЫ

АПОУНАЧЫ 29 за 24 часа

26 сентября 2004

За дваццаць пасляваенных гадоў я гэты хутар бачыў і вясной, і ўлетку, і ўвосені...
Вясной — калі трава асцярожненькай зелянінай пацягне даўно не араныя ўзгоркі, стракатыя ад сумных валуноў і рэдкіх кусцікаў ядлоўцу; калі ў лагчыне перад старою хатай зацвітуць вішні, а шматок зямлі разварушыцца шэрай свежасцю — на грады нейкія і трохі бульбы.
Улетку — калі бліжэй да гасцінца, па якім я іду або еду, амаль крынічна цурчыць сабе звілістая рачулка, супроць плыні якое трымаецца мужны мясцовы пячкур; калі дарогу пешаходу ці машыне перабягае, свідруючы пыл, па-інтэлігенцку сыценькі і па-хлапечы легкадумны суслік; калі я, не ўпершыню гледзячы на гэтыя запусцелыя, выпражаныя сонцам узгоркі, такія недарэчныя ў нашай, наогул хлебнай, мясцовасці, не ўпершыню чамусьці ўспамінаю палесцінскія пейзажы Паленава. Без Хрыста, без людзей, толькі з дзікай, спякотнай сумотай прыроды.

Открыть полную версию

ГЛЯДЗІЦЕ НА ТРАВУ

ГЛЯДЗІЦЕ НА ТРАВУ 868 за 24 часа

26 сентября 2004

На сонечна-іскрыстай гурбе снегу сядзіць і час ад часу гаўкае шчанюк. Ззаду за ім, воддаль і нібы ў яме, відаць шэры трохкутны перад самотнага на пустой сядзібе пагрэбніка. Над пагрэбнікам — сонца. Тое, што толькі свеціць і ходзіць нізка.
Снежань. Год сорак трэці.
Якая даўніна — амаль чвэртка стагоддзя мінула.
І дробязь якая — на гурбе снегу шчанюк...

Открыть полную версию

ЗНІЧКА

ЗНІЧКА 29 за 24 часа

26 сентября 2004

Вялікія мусульманскія могілкі. Старыя, нават старадаўнія, з грабніцай святога, пабудаванай у пятнаццатым стагоддзі. Грабніца на рамонце. А святы? Відаць, яшчэ добра трымаецца. Драўляная мячэць, наводшыбе, пры ўваходзе на могілкі, трохі падобная да нейкага вясёлага, а то і раскошнага павільёна, зроблена на грамадскіх пачатках, нядаўна. Збой мужчын, пераважна старых, у добраахвотнай пакоры пакідае абутак на сходках. Праўда, у многіх рытуал разування заключаецца ў тым, што прававерны здымае толькі галёшы, ідзе на алахавы грозныя вочы ў ботах. Затое шмат цюбецеек — чорных, зялёных — дзеля душы абмотаных белай чалмой.

Открыть полную версию

ДАКОР

ДАКОР 3216 за 24 часа

26 сентября 2004

Слон быў бедны і сумны.
Пра волю ды пра гарачыя джунглі лепш проста не гаварыць: ён іх нават і ўспамінаць не можа, бо нарадзіўся ў звярыным канцлагеры.
Хапае і таго, што вось ён стаіць паміж аблезлых фанерных будак, цесных смярдзючых клетак, перад натоўпам людзей, тырчыць над іх святочным безладам вострым, згорбленым хрыбтом і толькі што не трасецца ад холаду. Скура яго, шэрая, як вясковы, добра-такі зацяганы шарачак, сям-там ажно папраціралася, а ў двух месцах раздзерлася закарэлымі, непрыкрытымі струпамі. Вушы звісаюць абдрыпана, а маленькія вочкі глядзяць на ўсё сумна — да безнадзейнасці...

Открыть полную версию

ГУРТАВОЕ

ГУРТАВОЕ 166 за 24 часа

26 сентября 2004


Каля нашай вёскі, там, дзе цяпер проста крайні ад загумення куток вялікай калгаснай пашы, калісьці быў лужок. Са сваёй асобнай назвай, са сваёй маленькай гісторыяй, якая штогоду папаўнялася новымі фактамі.
Гэта бывала звычайна ў другой палавіне жніўня.

Открыть полную версию

ЯШЧЭ РАЗ ПРА ПЕРШЫ СНЕГ

ЯШЧЭ РАЗ ПРА ПЕРШЫ СНЕГ 226 за 24 часа

26 сентября 2004

Раніца.
Шэрае, нізкае неба. Шэрае, ціхае мора. І свежы, зноў непераможна белы снег.
У шэрасці, што за рэзкай мяжою снегу, у волкай глыбіні яе, здаецца, вельмі далёка, з тужлівым прыплачам пераклікаюцца непрыкметныя чайкі.
Пад нагамі, на ўчарашняй сцежцы, яшчэ не пратупанай сёння, мякка, сыра і туга парыпвае.
Над абрывам, на высокім, пагорбленым беразе — сосны. Стаю пад імі, узышоўшы сюды з шырокай, управа і ўлева бела-бясконцай роўнядзі мёртвага пляжа. Зноў снег пайшоў. Нават вецер узняўся. Сосны ад гэтага ветру амаль зусім не варушацца голлем — можа, таму, што мокрыя. І снег не пакрывае іхнія лапы беллю, — можа, таму, што мокры.

Открыть полную версию

ТРОЙЧЫ ПРА АДЗІНОТУ

ТРОЙЧЫ ПРА АДЗІНОТУ 846 за 24 часа

26 сентября 2004

Старая прыдарожная сасна. Ствол яшчэ медны, яшчэ гаворыць пра даўгалецце, а частка голля ўжо дазвання абшалушаная і без лап.
Часта, калі я сцежкай праходжу міма яе, з сасны гэтай, з яшчэ не бачнай вышыні мяне... абстуквае, як пальцы доктара, дробнае, энергічнае, гулкае «тук-тук! тук-тук!..».
Раней чым усвядоміць, што за стук, пачынаю шукаць яго на сасне. І, яшчэ не ўбачыўшы, ужо ведаю, хто гэта. А потым — вунь і ён!..
Адзін раз, нібы сувязіст ці электрык на слупе, ён трымаецца на ствале кіпцюрамі, па-свойму, па-дзятлінаму падпёршыся хвастом; другі раз бачыш яго на папярэчнай галіне, як ён апрацоўвае яе ўжо не збоку, а зверху.

Открыть полную версию

ХЛОПЧЫК

ХЛОПЧЫК 668 за 24 часа

26 сентября 2004

Ліпень сорак чацвёртага года.
Перадавыя часці 1-га і 3-га Беларускіх франтоў былі ўжо далёка наперадзе, а паміж гэтымі двумя клінамі некалькі дзён валокся па Наваградчыне густы невад 2-га Беларускага, падбіраючы большыя і меншыя рэшткі разгромленых варожых часцей, што прабіраліся на захад не толькі пешшу і на абозных фургонах, але і на машынах, нават баявых.
У вёсачцы спыніўся на ноч узвод нашай пяхоты і супрацьтанкавы разлік з саракапяткай, і ўранні на гэтую групу стомленых, але пільных хлопцаў напароліся тры бронетранспарцёры з немцамі ў лётнай форме. Дзве машыны загарэліся на выгане, а трэцяй удалося рвануць лагчынай міма вёсачкі і прагурчэць да наступнай затрымкі — таксама апошняй.

Открыть полную версию

МАШТУК І ПАПКА

МАШТУК І ПАПКА 803 за 24 часа

26 сентября 2004

У жніўні сорак дзевятага, калі я, праз дваццаць сем гадоў пасля таго, як мяне вывезлі з Адэсы, наведаў горад майго пачатку, з ім нас, мяне і жонку з нашай малою дачкой, знаёміла ўдава майго найстарэйшага брата.
Таго амаль легендарнага Валодзі, які павінен быў забраць мяне з заходнебеларускай вёскі ў савецкі горад, як толькі я падрасту, а брат, закончыўшы свой сельгасінстытут, усталюецца ў пэўную самастойнасць. З гэтым не атрымалася... А ў трыццаць восьмым Валодзю закатавалі ў Белай Царкве, паблізу якое ён працаваў заатэхнікам у саўгасе.

Открыть полную версию

НІЖНІЯ БАЙДУНЫ

НІЖНІЯ БАЙДУНЫ 59 за 24 часа

26 сентября 2004

Пэўна ж, ёсць і ў мяне паваротка з гасцінца на палявую дарогу, у родную вёску. Нават не адна, а дзве, з захаду і з усходу, нібы сімвалічна. З захаду я аднойчы вярнуўся дахаты пасля даўжэйшай разлукі; з усходу, госцем, прыязджаю даволі часта і амаль заўсёды з хваляваннем. Яно бывае то большае, то меншае, але ж у нечым кожны раз адно, сваё на ўсё жыццё.
Аўтамашыны пакуль што не адчуваюць на паваротках ніякай узрушанасці, а коні калісьці, чуючы дом, таксама як і людзі, хваляваліся.
Гнеды ў старога Качкі быў сляпы, з гасцінца яго трэба было паварочваць ляйчынай. А гаспадар і сам не бачыў на правае. Пра іх з канём гаварылі: «адно на двух». Цяжэй сказаць, як там яны дзялілі сваё хваляванне.

Открыть полную версию

ЗОЛАК, УБАЧАНЫ ЗДАЛЁК

ЗОЛАК, УБАЧАНЫ ЗДАЛЁК 1469 за 24 часа

26 сентября 2004

Рака шырокая, пакуль што чыстая, трыснёг, лаза і асака абноўлена зялёныя, сонца зноў, як штогоду, грэе па-летняму, і ліпа ў самай квецені, гудзе ад цямна да цямна. Сяджу пад ёю ў халадку, і гуд пчаліны люба пяе ад высокай травы, да якое звісае духмянае голле, і ў самае неба, ажно тая ліпа варушыцца ўся. Пчол, паважаючы працу, баяцца не трэба. Можна зблізку паназіраць, як яны робяць сваё. Бясконцае, нястомнае і вельмі важнае.
Ліпа тут, над ракой, на ўзлессі, не адна. За палянай, дзе пачынаецца белая грэчка, стаяць яшчэ чатыры такія красуні, таксама ў шчодрай духмянасці і неабсяжным гудзе.

Открыть полную версию

ИЗБРАННОЕ

ИЗБРАННОЕ 455 за 24 часа

26 сентября 2004

Наталіцца прахалодай
І мацней зямлю любіць,
І лічыць за ўзнагароду –
Сынам тут
да скону жыць.

Открыть полную версию

ИЗБРАННОЕ (переводы на белорусский язык)

ИЗБРАННОЕ (переводы на белорусский язык) 404 за 24 часа

26 сентября 2004

Як часта, святкуючы сваё знаходжанне на матулі-зямлі, альбо, інакш, жывучы на ёй, мы не ўсведамляем, што ўсё, з чым мы сутыкаемся, праз зусім кароткі час зыходзіць у гісторыю, і мы, нават не задумваючыся, можам быць сведкамі таго, як блізкае і звычайнае становіцца далёкім і вялікім.

Напярэдадні 70-годдзя Уладзіміра Сямёнавіча Караткевіча я перакапаў увесь свой літаратурны архіў з надзеяй знайсці менскі хатні адрас пісьменніка, напісаны яго рукою, але марна. Гэта быў адзіны доказ нашай сустрэчы. Хаця павінны быў быць яшчэ адзін...

Открыть полную версию

ГІСТОРЫЯ

ГІСТОРЫЯ "ЗНІЗУ" [Джим Шарп] (перавод) 13 за 24 часа

26 сентября 2004

18 чэрвеня 1815 г. паблізу сяла Ватэрлоа ў Бельгіі адбылася бітва. Кожнаму, хто вучыў гісторыю Вялікай Брытаніі, вядома, што ў выніку гэтай бітвы саюзніцкія войскі пад камандаю герцага Ўэлінгтана пры аказанай пазней, але вырашальнай падтрымцы прускіх сілаў на чале з Блюхерам перамаглі французскую армію Напалеона Банапарта, і гэткім чынам быў вырашаны далейшы лёс Еўропы. У наступныя пасля бітвы дні адзін з тых людзей, што дапамагалі вызначыць долю нашага кантынента, шараговец 51-га пяхотнага палка Ўільям Ўілер (William Wheeler) напісаў некалькі лістоў дадому сваёй жонцы: «Трохдзённая бойка скончаная. Я жывы-здаровы, і таго досыць. Цяпер пры кожным выпадку я буду апісваць дэталі вялікай падзеі — тое, што мне ўдалося назіраць на свае вочы... Калі надышла раніца 18 чэрвеня, можна было бачыць нас, наскрозь прамоклых ад дажджу, скарчанелых да калатуна... Калі я летась быў дома, Ты часцяком мяне лаяла за тое, што я палю, але мушу Табе сказаць: калі б тады ў мяне не было ладнага запасу тытуню, дык я проста аддаў бы Богу душу».

Открыть полную версию

МАЛАЯ

МАЛАЯ 209 за 24 часа

26 сентября 2004

Над маёй канапай партрэт паэта Мацея Юзафа. З тых самых продкаў Малой, з Канановічаў. Душа яго ў вечным святле і заўсёды каля мяне. Навучыў мяне не паддавацца смутку. У снах каляровых лётаў. Там мы і сустракаемся - у снах каляровых, высока, у лёце. А Малая і не ў сне можа паляцець.

Открыть полную версию

подняться наверх ↑

ПАРТНЁРЫ БИБЛИОТЕКИ рекомендуем!

подняться наверх ↑

ОБРАТНО В РУБРИКУ?

БЕЛОРУССКАЯ ПРОЗА НА LIBRARY.BY

Уважаемый читатель! Подписывайтесь на LIBRARY.BY в VKновости, VKтрансляция и Одноклассниках, чтобы быстро узнавать о событиях онлайн библиотеки.