БЕЛОРУССКАЯ ПРОЗА (последнее)
Юры Шавялёў як дасьледчык украінска-беларускіх стасункаў
Белорусская проза. Классические и современные произведения белорусских авторов. Книги, рассказы, воспоминания и пр.
АВТОР: Андрэй Даніленка, Леў Чабан.
ИСТОЧНИК: ЖУРНАЛ "ARCHE" №5 2001 ГОД
Ганаровы прафэсар Калюмбійскага ўнівэрсітэту ў Нью-Ёрку, Юры Ўладзімеравіч Шавялёў (Юры Шэрах) — постаць, добра вядомая як ва Ўкраіне, так і за яе межамі. Славіст з сусьветным імем, аўтар шматлікіх працаў па мовазнаўстве, гісторыі літаратуры, літаратурнай крытыцы, тэатра- і мастацтвазнаўстве, Ю. Шавялёў прысьвяціў нямала дасьледаваньняў або асобных разьдзелаў у шырэйшых аглядах пытаньням этна- і мовагенэзу беларусаў, гісторыі ўкраінска-беларускіх стасункаў ад перадгістарычнае пары да найноўшых часоў. Варта адзначыць, што ў кола яго зацікаўленьняў патраплялі ня толькі тэарэтычныя праблемы паходжаньня беларускага этнасу ды гісторыі беларускае мовы ў кантэксьце фармаваньня ўсходнеславянскіх моваў, але й здабыткі беларускіх навукоўцаў, што працавалі ў адпаведных галінах і спрыялі паглыбленьню разнастайных, перадусім інтэлектуальных, стасункаў украінцаў з беларусамі.
Ю. Шавялёў вучыўся і пачынаў сваю акадэмічную дзейнасьць у даваенным Харкаве — месцы, што воляю лёсу стала ў 20-я гады асяродкам духоўнага адраджэньня Ўкраіны. Ужо тады Ю. Шавялёў пазнаёміўся з працамі ўкраінскіх ды беларускіх навукоўцаў, што намагаліся прапанаваць новае бачаньне разьвіцьця ўсходнеславянскіх народаў ды іх моваў. Адной з каларытных постацяў на той час быў, напрыклад, Пятро Бузук, прафэсар Адэскага ўнівэрсітэту, з 1925 г. — Менскага ўнівэрсітэту, а пазьней дырэктар Інстутуту мовазнаўства Беларускай Акадэміі навук. Аўтар шматлікіх працаў па гісторыі ўкраінскае мовы, досьледаў па лінгвагеаграфіі ўкраінскіх і беларускіх гаворак, нарысаў украінска-беларускіх і ўкраінска-малдаўскіх стасункаў, гэты навуковец меў немалы ўплыў на Ю. Шавялёва. Нездарма апошні прысьвяціў Пятру Бузуку нізку энцыкляпэдычных артыкулаў, надрукаваных як па-ўкраінску ў 1955 г. (гл. 6), так і на ангельскай мове ў 1985 г. (гл. 26). У часы камуністычнага панаваньня і замоўчваньня многіх беларускіх інтэлігентаў, што зрабілі значны ўнёсак у пабудову беларускае дзяржаўнасьці, артыкулы ўкраінца Ю. Шавялёва былі ці не адзінымі друкаванымі згадкамі пра навуковую дзейнасьць Пятра Бузука ва Ўкраіне і Беларусі.
У той жа час асноўная праца Ю. Шавялёва, прысьвечаная паходжаньню ды разьвіцьцю беларускае мовы, была надрукаваная па-ангельску ў 1953 г. — Problems in the Formation of Belorussian (гл. 2). У гэтай кнізе Ю. Шавялёў упершыню на Захадзе зрабіў спробу выправіць дагматычныя пагляды на ўзьнікненьне ўсходнеславянскіх моваў, а затым намаляваць сынтэтычную карціну разьвіцьця беларускае мовы. Выбар беларускае праблематыкі ня быў выпадковым, хаця большасьць дасьледаваньняў раньняе гісторыі славянскіх моваў на ўсходзе Эўропы была і, праўду кажучы, дагэтуль засяроджаная на намаганьні давесьці еднасьць усіх усходніх славян. Напрыклад, у тыповай для такога погляду канцэпцыі Р. Якабсона беларусам пашчасьціла найменей, бо іхнай мове ён надаў статус нейкага прамежкавага вязьма ад украінскай мовы да расейскай. А між тым украінская мова ў тэорыі Р. Якабсона таксама пазбаўленая ўласных правоў. Нагадаем, што, згодна з канцэпцыяй гэтага аўтара, толькі расейская ды яшчэ сэрбскахарвацкая мовы мелі сваё самастойнае разьвіцьцё, тымчасам як астатнія славянскія мовы пасыўна ўспрымалі іхныя г.зв. фаналягічныя наватворы.
Ю. Шавялёў жа прывёў пераканаўчыя аргумэнты на карысьць таго, што беларуская мова ўзьнікла з прычыны найноўшае гістарычнае экспансіі носьбітаў заходняе часткі полацка-разанскае дыялектнае групы на поўдзень ды паглынаньня імі паўночнага ўскрайку кіеўска-палескіх гаворак. Нягледзячы на свой параўнальна малады век, беларуская мова, на яго пагляд, дэманструе ўкарэненасьць у перадгістарычных часах, ці бо ў праславянскіх тэндэнцыях. А між тым, гэта ня дзіўна, таму што гаворка тут ідзе пра наступствы гістарычнага паслабленьня сувязяў паміж паўночнай і паўднёвай часткамі аднае дыялектнае групы — кіеўска-палескай, — якая шчэ з праславянскіх часоў вызначалася характэрнымі рысамі, супольнымі як для ўкраінскіх, так і для беларускіх гаворак. У невялічкім артыкуле On the Problem of Common Byelorussian-Ukrainian Phonological Development, што быў надрукаваны ў 1983 г. у 17 томе “Запісаў” Беларускага інстытуту навукі і мастацтва (гл. 24), Ю. Шавялёў даў сьціслы агляд такіх рысаў, вызначыўшы пры гэтым крыніцы іхнага паходжаньня. На ягоны пагляд, супольнае разьвіцьцё ўкраінскае ды беларускай моваў прыпадае, па сутнасьці, на пэрыяд ад сярэдзіны ХІІІ ст. да ХVІІ ст., зь нечуваным росквітам ад сярэдзіны ХV ст. да сярэдзіны XVI ст. Акурат цягам гэтага стагодзьдзя значна ўзмацніліся ўплывы жывое беларускае мовы на ўкраінскую, адкуль, сярод іншага, у прыватнасьці, спарадычныя зьявы аканьня (пар. укр. багатый, паўн.-укр. заря, канец), што пашыралася далёка на поўдзень, аж да Падольля.
Характэрна, што Ю. Шавялёў дасьледаваў розныя аспэкты бытаваньня беларускае мовы не ізалявана, але ў шырэйшым кантэксьце падзеяў на прасторах Усходняе Славіі ад, як ужо была зазначана, праславянскіх часоў праз бурлівыя падзеі Сярэднявечча аж да сучаснасьці. Увядзеньне беларускае праблематыкі ў шырокі гістарычны кантэкст, у прыватнасьці ў найвядомейшай кнізе Ю. Шавялёва A Historical Phonology of The Ukrainian Language (гл.22), надало высновам Ю. Шавялёва паважнае пераканаўчасьці, напрыклад, у тым, што тычыцца разьвіцьця паўночнаўкраінскіх і паўднёвабеларускіх гаворак.
У 1998 г. клопатам Украінскае Вольнае Акадэміі Навук у ЗША ды Інстытуту літаратуры імя Т. Шаўчэнкі Нацыянальнае акадэміі навук Украіны была апублікаваная поўная на той час бібліяграфія працаў Юр’я Шавялёва (Юр’я Шэраха), што налічвае каля 900 пазыцыяў. У прапанаванай ніжэй падборцы публікацый Ю. Шавялёва, што так ці йначай датычаць украінска-беларускіх стасункаў або ўласна беларускае праблематыкі, можна натрапіць на разнастайныя артыкулы і дасьледаваньні, у якіх высьвятляецца або побегам згадваецца лёс беларускае літаратурнае мовы ці яе гаворак, пераважна з гістарычнага гледзішча. Дастаткова згадаць аўтарскае дасьледаваньне 1974 г., прысьвечанае на першы пагляд, традыцыйнай (у савецкім мовазнаўстве) тэматыцы — уплывам традыцыяў літаратурнае мовы Кіеўскае Русі зь яе кіеўскай асновай на літаратурную мову Вялікага Княства Літоўскага ды праблемам разьмяжоўваньня сярэднеўкраінскіх і сярэднебеларускіх тэкстаў.
А між тым, у працах Ю. Шавялёва ня трэба шукаць адказы на ўсе актуальныя пытаньні ўкраінска-беларускіх моўных стасункаў. Усьведамляючы складанасьці, якія стаяць перад навукоўцамі да нашага часу, а таксама яшчэ й дасюль не запоўненыя прагалы ў гісторыі ўсходніх славян на розных этапах іхнага нацыятварэньня, Ю. Шавялёў прызнаваў, што пэўныя аспэкты ўкраінска-беларускіх стасункаў застаюцца ня вывучанымі ды нават і ня выяўленымі. Таму, з увагі на важкасьць унёску самога аўтара ў дасьледаваньне беларускае праблематыкі, мы маем цьвёрдыя падставы сьцьвярджаць, што працы ўкраінца Ю. Шавялёва знойдуць належнае месца ў беларусістыцы й паспрыяюць глыбейшаму разуменьню гістарычных працэсаў на прасторах расьсяленьня ўсходніх славянаў, а ў прыватнасьці і беларускага народу.
У аснове прапанаваных бібліяграфічных пазыцыяў ляжыць наступнае выданьне:
Юрій Володимирович Шевельов (Юрій Шерех): Матеріяли до бібліографії / Упоряд. Андрій Даниленко і Лев Чабан, вступні статті Андрія Даниленка, Елеонори Соловей, Лева Чабана; Українська Вільна Академія Наук у США, Інститут літератури ім. Т.Г. Шевченка Національної Академії Наук України. Нью-Йорк, 1998.
Украінская Вольная Акадэмія Навук у ЗША
Нью-Ёрк
Пераклаў з украінскае Сяргей Варыводзкі
Бібліяграфія беларусазнаўчых працаў Юр’я Шавялёва
Мовазнаўства
1952 1. The problem of Ukrainian-Polish Linguistic Relations from the Tenth to the Fourteenth Century // Word. — 1952. — Vol. 8, No. 4. — P. 329—349.
1953 2. Problems in the Formation of Belorussian: (To the Memory of My Mother Barbara Shevelov: Dec. 13, 1867 — Dec. 8, 1953). — New York: Linguistic Circle of New York, 1953. — VI + 109 pp. (= Suppl. to “Word”. — 1953. — Vol. 9. — Monograph series; No. 2).
3. Zur falge der Ukrainisch-WeiЯruthenischen Sprachgrenze // Orbis. — 1953. —Т. ІІ, No. 1. — P. 40—48.
4. On Slavic Linguistic Interrelations: Ukrainian Influence on the Polish Language in the 16th and 17th Centuries: (Dedicated to Professor D. Иiћevsky on His Sixtieth Birthday Anniversary). [Рэц.] Stefan Hrabec. Elementy kresowe w jкzyku niektуrych pisarzy polskich XVI—XVII w. Toruс, 1949. 159 s. (= Towarzystwo Naukowe w Toruniu. Prace Wydzieіu filologiczno-filozoficznego; III, 2) // The Annals of the Ukr. Academy of Arts and Sciences. — 1953. — Vol. III, No. 2(8). — P. 697—730.
1955 5. Білорусизми // Енциклопедія Українознавства / Наукове Товариство ім. Шевченка / Гол. ред. В. Кубійович. — Париж; Нью Йорк: Молоде Життя, 1955. — Т. II (1). — С. 132. — [Перадрукаванае ў 1993 г.].
6. Бузук Петро // Енциклопедія Українознавства / Наукове Товариство ім. Шевченка / Гол. ред. В. Кубійович. — Париж; Нью Йорк: Молоде Життя, 1955. — Т. II (1). — С. 186. — [Перадрукаванае ў 1993 г., а таксама ў перакладзе на ангельскую мову ў 1985].
1957 7. A Latent Phoneme in Making: The Affricate ћ in Slavic // Miscelбnea homenaje а Andre Martinet: ‘Estructuralismo e historia’: 1 / Ed/ por D. Catalбn. — [La Laguna] Canarias: Biblioteca filologica, 1957. — P. 251—276. (= Biblioteca filologica de la Universidad de la Laguna. Miscelбnea homenaje: 1). — [Перадрукаванае 1971 г. — гл.].
1958 8. A Reader in the History of the Eastern Slavic Languages: Russian, Belorussian, Ukrainian. — New York: Columbia University Press, 1958. — VIII + 81 pp. [Перадрукаванае ў 1968 г.]
1963 9. Belorussian and Ukrainian // Current Trends in Linguistics / Ed. Thomas A. Sebeok. — The Hague: Mouton, 1963. — Vol. I: Soviet and East European Linguistics. — P. 217—264.
1964 10. A Prehistory of Slavic: The Historical Phonology of Common Slavic. — Heidelberg: Carl Winter Universitдtsverlag, 1964. — XX + 662 pp. (= Columbia Slav. Studies). — [Перадрукаванае ў 1965 г.].
11. e > ‘o ou ‘o > e dans les langues slaves de l’est? // RES. — 1964. Т. 40: M й langes Andrй Vaillant. — P. 183—190. — [Перадрукаванае 1971 г.].
1965 12. A Prehistory of Slavic: The Historical Phonology of Common Slavic. — New York: Columbia University Press, 1965. — XX + 662 pp. — [Перавыданьне манаграфіі 1964 г.].
1968 13. Nazwiska sіowiaсskie na — keviи: (De Slavorum nominibus in-keviи exeuntibus) // Symbolae Philologicae in honorem Vitoldi Taszycki / Komitet redakcyjny: Stefan Hrabec, Stanislaw Jodіowski et al. — Wrocіaw; Warszawa; Krakow: Zakіad Narodowy im. Ossoliсskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1968. — S. 303—314. (= Pr. Komisji jкzykoznawstwa; Nr. 17). — [Перадрукаванае ў 1971 г. у перакладзе на ангельскую].
14. A Reader in the History of the Eastern Slavic Languages: Russian, Belorussian, Ukrainian. — New York: Columbia University Press, 1968. — VIII + 81 pp. (= Columbia Slav. Studies). 2nd — Co-auth.: Fred Holling. — [Перавыданьне кнігі 1958 г.].
1969 15. The Vicissitudes of a Syntactic Construction in Eastern Slavic: (Imprsonal Sentences in -no, -to with the acc sg of Object) // Scando-Slavica. — 1969. — Т. 15. P. 171—186. — [Перадрукаванае ў 1991 г., а таксама ў перакладзе на ўкраінскую мову 1993 г.].
1971 16. Teasers and Appeasers: Essays and Studies on Themes of Slavic Philology. — Mьnchen: Willhelm Fink Verlag, 1971. — 336 pp. (= Forum Slavicum / Hrsg. Von Dmitrij Tschiћewskij; Bd. 32).
Зьмест:
1. On Predicaments, Predictability and Futurism in Phonology: Ten Theses for a Conference.
2. Open Syllable Languages and Their Evolution: Common Slavic and Japanese. — Co-auth.: John J. Chew, Jr.
3. Prophetic Consonants in Common Slavic: A Historical Approach.
4. On Endings with Nasal Consonants after Palatal and Palatalized Consonants: An Inquiry into the Allophonic Structure of Common Slavic.
5. Die Weckselwirkung von zwei Akzentuierungstypen der Partizipien Prдteriti Passivi von Verben der 3. Klasse mit Infinitiv auf -at’ in den slavischen Sprachen.
6. Dwie uwagi o sіowiaсskim e: 1. e po spуіgіoskach szumi№cych; 2. Dadosesani, Cirzipani.
7. A Latent Phoneme in Making: The Affricate ћ in Slavic. [Гл. 7].
8. ‘CrьC’-type Group and the Problem of Moravian Components in Old Church Slavonic: I; II. Moravian Elements in OCS: Linguistica Evidence; III. Moravian Elements in OCS: Historical Evidence.
9. e > ‘o ou ‘o > e dans les langues slaves de l’est? [Гл. 1964].
10. Weak Jers in Serbo-Croatian and South Slavic: Developments in the Worf Initial Syllable.
11. On the Slavic Names for the Falls of the Dnepr in the “De Administrando Imperio” of Constantine Porphyrogenitus.
12. Phonema Errans.
13. Ukrainische vantaћ ‘Ladung, Frachtgut, Last’ und das Problem der “Argo-Suffixe”.
14. The Name Ukrajina ‘Ukraine’.
15. The structure of the Root in Modern Russian.
16. On the History of Literary Language, Historical Dialectology and Historical Grammar.
17. Slavic Family Names in -keviи and the Palatalization of Velars in Belorussian. [Гл. 1968].
18. L’Ukrainien littйraire.
19. Die “Grammatik der kleinrussischen Mundart” fon Pavlovskij und ihr Autor.
20. Issues and Non-Issues. Five Years after A Prehistory of Slavic.
1974 17. Belorussian versus Ukrainian: Delimitation of Texts before A.D. 1569 // JBS. — 1974. — Vol. III, No. 2, Year X. — P. 145—156.
1975 18. The Literary Languages of the Ukraine in the Fifteenth and Sixteenth Centuries and the Delimitation of Ukrainian and Belorussian Texts // Minutes of the Seminar in Ukr. Studies. — 1974—1975. — No. 5. — P. 74—76.
1976 19. Some Remarks on Written Records as a Source of Evidence for the Historical Phonology of the Middle Ukrainian Language (1569—1720) // The Jubilee Collection of the Ukrainian Academy of Sciences in Canada. — Winnipeg, 1976. — P. 170—180.
20. Слов’янські мови // Енциклопедія Українознавства / Наукове Товариство ім. Шевченка / Гол. ред. В. Кубійович. — Париж; Нью Йорк: Молоде Життя, 1976. — Т. II (8). — С. 2910. [Перадрукаванае ў перакладзе на ангельскую ў 1993 г.].
1977 21. On the Chronology of h and the New g in Ukrainian // HUS. — 1977. — Vol. I, No. 2. — P. 137—152.
1979 22. A Historical Phonology of the Ukrainian Language. — Heidelberg: Carl Winter Universitдtsverlag, 1979. — VI + 809 pp. (= Historical Phonology of the Slavic Languages. — Vol. IV: Ukrainian).
1980 23. Веремія: З історії українсько-білоруських мовних зв’язків // HUS. — 1980. — Vol. III/IV: Eucharistion: Essays Presented to Omeljan Pritsak on His Sixtieth Birthday by His Colleaques and Students / Ed. Ihor Љevиenko and Frank E. Sysyn. — Part 2. — P. 760—767. [Перадрукаванае ў 1991 г.].
1985 24. Belorussian-Ukrainian linguistic contacts // Encyclopedia of Ukraine / Ed. Volodymyr Kubijovyи / Published for the Canadian Institute of Ukrainian Studies, the Shevchenko Scientific Society (Sarcelles, France), and the Canadian Foundation for Ukrainian Studies. — Toronto; Buffalo; London: University of Toronto Press, 1985. — Vol. I: A—F. — P. 200.
25. Buzuk, Petro // Encyclopedia of Ukraine / Ed. Volodymyr Kubijovyи / Pulished for the Canadian Institute of Ukrainian Studies, the Shevchenko Scientific Society (Sarcelles, France), and the Canadian Foundation for Ukrainian Studies. — Toronto; Buffalo; London: University of Toronto Press, 1985. — Vol. I: A—F. — P. 335. — [Бяз подпісу; перадрук у перакладзе на ангельскую артыкулу 1955 г.].
1986 26. Язык надписей на кресте Евфросинии Полоцкой 1161 года и некоторые соображения о языке Руси XII века. //Festschrift fьr Herbert Brдuer zum 65. Geburtstag am 14. April 1986 / Hrsg/ von Reinhold Olesch u/ Hans Rothe. — Kцln; Wien Bцhlan, 1986. — S. 527—549. (= Slav. Forschungen; Bd. 53). — [Перадрукаванае ў 1991 г.].
1991 27. In and around Kiev: Twenty-two Studies and Essays in Eastern Slavic and Polish Linguisticsand Philology. — Heidelberg: Carl Winter Universitдtsverlag, 1991. — VI + 412 pp.
Зьмест:
1. Между праславянским и русским.
2. The Reflexes of *dj in Ukrainian.
3. On the So-called Signature of Queen Ann of France (1963).
4. Moravismen im Izbornik von 1076?
5. Несколько замечаний о грамоте 1130 года и несколько суждений о языковой ситуации Киевской Руси: (Б.А.Успенскому).
6. A Remark on Extra-systemic Vowel Length in Slavic.
7. Язык надписей на кресте Евфросинии Полоцкой 1161 года и некоторые соображения о языке Руси XII века.
8. Omega in the Codex Hankenstein. A Hitherto Unnoticed Episode in the Ukrainian Development o > i.
9. Ukrainian Diphthongs in Publications of the 1980s and in Reality.
10. An Alternative Analysis of Some Language Features of “Mмrilo Pravednoje”.
11. A Remark on Intermedia dwoie Published with Tragaedia albo wizerunok smierжi Przeњwiкtego Jana Chrzciciela Przesіanca Boћego by Jakub Gawatowic (1619).
12. Orzeczenia bezpodmiotowe odimiesіowowe na —n, -to w jкzyku polskim przed rokiem 1450.
13. The Vicissitudes of a Syntactic Construction in Eastern Slavic.
14. On Lexical Polonisms in Literary Ukrainian.
15. Веремія: з історії українсько-білоруських мовних зв’язків. [Гл. 1975 г.].
16. Prolegomena to Studies of Skovoroda’s Language and Style.
17. Zum Problem des ukrainischen Anteils an der Bildung der russischen Schriftsprache Ende des 18. Jahrhunderts.
18. Почести и что он... Un gallicisme syntaxique dans la littйrature ukrainienne de la fin du XVIIIe, dйbut du XIXe siйcle.
19. A Tendency in Language Development: A Remark on the Erosion of the Feminine I-stem Substantives in Slavic, especially in the Ukrainian language.
20. Двомовність і вульґаризми. Дисиміляція плинних в українській літературній мові: (Олексі Горбачеві)
21. Олег. Проблематика восточнославянского антропонима: (А.А. Зализняку к пятидесятилетию).
22. Leonid Vasil’ev and His Work: a Forgotten Page in the History of Russian Linquistics.
1993 28. Історичні перипетії однієї синтаксичної конструкції у східнослов’янських мовах: Безособові речення на -но/-то із знахідним відмінком додатка / Перекл. з англійської А. Даниленко // Зб. ХІФТ. Нова серія: Т. 1. — 1993. — С. 139—152. — [Перадрукоўка ў перакладзе на ўкраінскую дасьледаваньня 1969 г.; перадрукаванае таксама на мове арыгіналу ў 1991 г.].
29. Slavic languages // Encyclopedia of Ukraine / Ed. Danylo Husar Struk / Published for the Canadian Institute of Ukrainian Studies, the Shevchenko Scientific Society (Sarcelles, France), and the Canadian Foundation for Ukrainian Studies. — Toronto; Buffalo; London: University of Toronto Press, 1993. — Vol. IV: Ph-Sr. — P. 742. [Бяз подпісу; перадрукоўка ў перакладзе на ангельскую артыкулу 1976 г.].
30. Білорусизми // Енциклопедія Українознавства. Перевидання в Україні [Рэпрынтнае перавыданьне кнігі 1955—1984 гг.] / Наукове Товариство ім. Т. Шевченка у Львові. — Львів, 1993. — Т. I. — C. 132. — [Перадрукоўка артыкулу 1955 г.].
31. Бузук Петро // Енциклопедія Українознавства. Перевидання в Україні [Рэпрынтнае перавыданьне кнігі 1955—1984 гг.] / Наукове Товариство ім. Т.Шевченка у Львові. — Львів, 1993. — Т. I. — C. 186. — [Перадрукоўка артыкулу 1955 г., ён жа ў перакладзе на ангельскую ў 1985 г.].
1994 32. Спірантизація *g / Перекл. з англійської С.С. Єрмоленко // Мовознавствою — 1994. № 1. — С. 3—14. [Перадрукоўка ў перакладзе на ўкраінскую мову разьдзелу 25 з манаграфіі 1979 г.].
Літаратуразнаўства
1946 33. Гариць Шипшина // Укр. вісті. — 1946. — 4 жовт. — Ч. 38. — С. 4. — [Перадрукаванае ў перакладзе на беларускую мову ў 1947 г.].
1947 34. Гарыць Шыпшына // Шыпшына. — 1947. — Ч. 4. — С. 28—30. [Перадрукоўка ў перакладзе на беларускую артыкулу 1946 г.].
1980 35. Білоруський самвидав в обороні національної гордості // Сучасність. — 1980. — Ч. 7—8. — С. 238—239.
ИСТОЧНИК: ЖУРНАЛ "ARCHE" №5 2001 ГОД
Ганаровы прафэсар Калюмбійскага ўнівэрсітэту ў Нью-Ёрку, Юры Ўладзімеравіч Шавялёў (Юры Шэрах) — постаць, добра вядомая як ва Ўкраіне, так і за яе межамі. Славіст з сусьветным імем, аўтар шматлікіх працаў па мовазнаўстве, гісторыі літаратуры, літаратурнай крытыцы, тэатра- і мастацтвазнаўстве, Ю. Шавялёў прысьвяціў нямала дасьледаваньняў або асобных разьдзелаў у шырэйшых аглядах пытаньням этна- і мовагенэзу беларусаў, гісторыі ўкраінска-беларускіх стасункаў ад перадгістарычнае пары да найноўшых часоў. Варта адзначыць, што ў кола яго зацікаўленьняў патраплялі ня толькі тэарэтычныя праблемы паходжаньня беларускага этнасу ды гісторыі беларускае мовы ў кантэксьце фармаваньня ўсходнеславянскіх моваў, але й здабыткі беларускіх навукоўцаў, што працавалі ў адпаведных галінах і спрыялі паглыбленьню разнастайных, перадусім інтэлектуальных, стасункаў украінцаў з беларусамі.
Ю. Шавялёў вучыўся і пачынаў сваю акадэмічную дзейнасьць у даваенным Харкаве — месцы, што воляю лёсу стала ў 20-я гады асяродкам духоўнага адраджэньня Ўкраіны. Ужо тады Ю. Шавялёў пазнаёміўся з працамі ўкраінскіх ды беларускіх навукоўцаў, што намагаліся прапанаваць новае бачаньне разьвіцьця ўсходнеславянскіх народаў ды іх моваў. Адной з каларытных постацяў на той час быў, напрыклад, Пятро Бузук, прафэсар Адэскага ўнівэрсітэту, з 1925 г. — Менскага ўнівэрсітэту, а пазьней дырэктар Інстутуту мовазнаўства Беларускай Акадэміі навук. Аўтар шматлікіх працаў па гісторыі ўкраінскае мовы, досьледаў па лінгвагеаграфіі ўкраінскіх і беларускіх гаворак, нарысаў украінска-беларускіх і ўкраінска-малдаўскіх стасункаў, гэты навуковец меў немалы ўплыў на Ю. Шавялёва. Нездарма апошні прысьвяціў Пятру Бузуку нізку энцыкляпэдычных артыкулаў, надрукаваных як па-ўкраінску ў 1955 г. (гл. 6), так і на ангельскай мове ў 1985 г. (гл. 26). У часы камуністычнага панаваньня і замоўчваньня многіх беларускіх інтэлігентаў, што зрабілі значны ўнёсак у пабудову беларускае дзяржаўнасьці, артыкулы ўкраінца Ю. Шавялёва былі ці не адзінымі друкаванымі згадкамі пра навуковую дзейнасьць Пятра Бузука ва Ўкраіне і Беларусі.
У той жа час асноўная праца Ю. Шавялёва, прысьвечаная паходжаньню ды разьвіцьцю беларускае мовы, была надрукаваная па-ангельску ў 1953 г. — Problems in the Formation of Belorussian (гл. 2). У гэтай кнізе Ю. Шавялёў упершыню на Захадзе зрабіў спробу выправіць дагматычныя пагляды на ўзьнікненьне ўсходнеславянскіх моваў, а затым намаляваць сынтэтычную карціну разьвіцьця беларускае мовы. Выбар беларускае праблематыкі ня быў выпадковым, хаця большасьць дасьледаваньняў раньняе гісторыі славянскіх моваў на ўсходзе Эўропы была і, праўду кажучы, дагэтуль засяроджаная на намаганьні давесьці еднасьць усіх усходніх славян. Напрыклад, у тыповай для такога погляду канцэпцыі Р. Якабсона беларусам пашчасьціла найменей, бо іхнай мове ён надаў статус нейкага прамежкавага вязьма ад украінскай мовы да расейскай. А між тым украінская мова ў тэорыі Р. Якабсона таксама пазбаўленая ўласных правоў. Нагадаем, што, згодна з канцэпцыяй гэтага аўтара, толькі расейская ды яшчэ сэрбскахарвацкая мовы мелі сваё самастойнае разьвіцьцё, тымчасам як астатнія славянскія мовы пасыўна ўспрымалі іхныя г.зв. фаналягічныя наватворы.
Ю. Шавялёў жа прывёў пераканаўчыя аргумэнты на карысьць таго, што беларуская мова ўзьнікла з прычыны найноўшае гістарычнае экспансіі носьбітаў заходняе часткі полацка-разанскае дыялектнае групы на поўдзень ды паглынаньня імі паўночнага ўскрайку кіеўска-палескіх гаворак. Нягледзячы на свой параўнальна малады век, беларуская мова, на яго пагляд, дэманструе ўкарэненасьць у перадгістарычных часах, ці бо ў праславянскіх тэндэнцыях. А між тым, гэта ня дзіўна, таму што гаворка тут ідзе пра наступствы гістарычнага паслабленьня сувязяў паміж паўночнай і паўднёвай часткамі аднае дыялектнае групы — кіеўска-палескай, — якая шчэ з праславянскіх часоў вызначалася характэрнымі рысамі, супольнымі як для ўкраінскіх, так і для беларускіх гаворак. У невялічкім артыкуле On the Problem of Common Byelorussian-Ukrainian Phonological Development, што быў надрукаваны ў 1983 г. у 17 томе “Запісаў” Беларускага інстытуту навукі і мастацтва (гл. 24), Ю. Шавялёў даў сьціслы агляд такіх рысаў, вызначыўшы пры гэтым крыніцы іхнага паходжаньня. На ягоны пагляд, супольнае разьвіцьцё ўкраінскае ды беларускай моваў прыпадае, па сутнасьці, на пэрыяд ад сярэдзіны ХІІІ ст. да ХVІІ ст., зь нечуваным росквітам ад сярэдзіны ХV ст. да сярэдзіны XVI ст. Акурат цягам гэтага стагодзьдзя значна ўзмацніліся ўплывы жывое беларускае мовы на ўкраінскую, адкуль, сярод іншага, у прыватнасьці, спарадычныя зьявы аканьня (пар. укр. багатый, паўн.-укр. заря, канец), што пашыралася далёка на поўдзень, аж да Падольля.
Характэрна, што Ю. Шавялёў дасьледаваў розныя аспэкты бытаваньня беларускае мовы не ізалявана, але ў шырэйшым кантэксьце падзеяў на прасторах Усходняе Славіі ад, як ужо была зазначана, праславянскіх часоў праз бурлівыя падзеі Сярэднявечча аж да сучаснасьці. Увядзеньне беларускае праблематыкі ў шырокі гістарычны кантэкст, у прыватнасьці ў найвядомейшай кнізе Ю. Шавялёва A Historical Phonology of The Ukrainian Language (гл.22), надало высновам Ю. Шавялёва паважнае пераканаўчасьці, напрыклад, у тым, што тычыцца разьвіцьця паўночнаўкраінскіх і паўднёвабеларускіх гаворак.
У 1998 г. клопатам Украінскае Вольнае Акадэміі Навук у ЗША ды Інстытуту літаратуры імя Т. Шаўчэнкі Нацыянальнае акадэміі навук Украіны была апублікаваная поўная на той час бібліяграфія працаў Юр’я Шавялёва (Юр’я Шэраха), што налічвае каля 900 пазыцыяў. У прапанаванай ніжэй падборцы публікацый Ю. Шавялёва, што так ці йначай датычаць украінска-беларускіх стасункаў або ўласна беларускае праблематыкі, можна натрапіць на разнастайныя артыкулы і дасьледаваньні, у якіх высьвятляецца або побегам згадваецца лёс беларускае літаратурнае мовы ці яе гаворак, пераважна з гістарычнага гледзішча. Дастаткова згадаць аўтарскае дасьледаваньне 1974 г., прысьвечанае на першы пагляд, традыцыйнай (у савецкім мовазнаўстве) тэматыцы — уплывам традыцыяў літаратурнае мовы Кіеўскае Русі зь яе кіеўскай асновай на літаратурную мову Вялікага Княства Літоўскага ды праблемам разьмяжоўваньня сярэднеўкраінскіх і сярэднебеларускіх тэкстаў.
А між тым, у працах Ю. Шавялёва ня трэба шукаць адказы на ўсе актуальныя пытаньні ўкраінска-беларускіх моўных стасункаў. Усьведамляючы складанасьці, якія стаяць перад навукоўцамі да нашага часу, а таксама яшчэ й дасюль не запоўненыя прагалы ў гісторыі ўсходніх славян на розных этапах іхнага нацыятварэньня, Ю. Шавялёў прызнаваў, што пэўныя аспэкты ўкраінска-беларускіх стасункаў застаюцца ня вывучанымі ды нават і ня выяўленымі. Таму, з увагі на важкасьць унёску самога аўтара ў дасьледаваньне беларускае праблематыкі, мы маем цьвёрдыя падставы сьцьвярджаць, што працы ўкраінца Ю. Шавялёва знойдуць належнае месца ў беларусістыцы й паспрыяюць глыбейшаму разуменьню гістарычных працэсаў на прасторах расьсяленьня ўсходніх славянаў, а ў прыватнасьці і беларускага народу.
У аснове прапанаваных бібліяграфічных пазыцыяў ляжыць наступнае выданьне:
Юрій Володимирович Шевельов (Юрій Шерех): Матеріяли до бібліографії / Упоряд. Андрій Даниленко і Лев Чабан, вступні статті Андрія Даниленка, Елеонори Соловей, Лева Чабана; Українська Вільна Академія Наук у США, Інститут літератури ім. Т.Г. Шевченка Національної Академії Наук України. Нью-Йорк, 1998.
Украінская Вольная Акадэмія Навук у ЗША
Нью-Ёрк
Пераклаў з украінскае Сяргей Варыводзкі
Бібліяграфія беларусазнаўчых працаў Юр’я Шавялёва
Мовазнаўства
1952 1. The problem of Ukrainian-Polish Linguistic Relations from the Tenth to the Fourteenth Century // Word. — 1952. — Vol. 8, No. 4. — P. 329—349.
1953 2. Problems in the Formation of Belorussian: (To the Memory of My Mother Barbara Shevelov: Dec. 13, 1867 — Dec. 8, 1953). — New York: Linguistic Circle of New York, 1953. — VI + 109 pp. (= Suppl. to “Word”. — 1953. — Vol. 9. — Monograph series; No. 2).
3. Zur falge der Ukrainisch-WeiЯruthenischen Sprachgrenze // Orbis. — 1953. —Т. ІІ, No. 1. — P. 40—48.
4. On Slavic Linguistic Interrelations: Ukrainian Influence on the Polish Language in the 16th and 17th Centuries: (Dedicated to Professor D. Иiћevsky on His Sixtieth Birthday Anniversary). [Рэц.] Stefan Hrabec. Elementy kresowe w jкzyku niektуrych pisarzy polskich XVI—XVII w. Toruс, 1949. 159 s. (= Towarzystwo Naukowe w Toruniu. Prace Wydzieіu filologiczno-filozoficznego; III, 2) // The Annals of the Ukr. Academy of Arts and Sciences. — 1953. — Vol. III, No. 2(8). — P. 697—730.
1955 5. Білорусизми // Енциклопедія Українознавства / Наукове Товариство ім. Шевченка / Гол. ред. В. Кубійович. — Париж; Нью Йорк: Молоде Життя, 1955. — Т. II (1). — С. 132. — [Перадрукаванае ў 1993 г.].
6. Бузук Петро // Енциклопедія Українознавства / Наукове Товариство ім. Шевченка / Гол. ред. В. Кубійович. — Париж; Нью Йорк: Молоде Життя, 1955. — Т. II (1). — С. 186. — [Перадрукаванае ў 1993 г., а таксама ў перакладзе на ангельскую мову ў 1985].
1957 7. A Latent Phoneme in Making: The Affricate ћ in Slavic // Miscelбnea homenaje а Andre Martinet: ‘Estructuralismo e historia’: 1 / Ed/ por D. Catalбn. — [La Laguna] Canarias: Biblioteca filologica, 1957. — P. 251—276. (= Biblioteca filologica de la Universidad de la Laguna. Miscelбnea homenaje: 1). — [Перадрукаванае 1971 г. — гл.].
1958 8. A Reader in the History of the Eastern Slavic Languages: Russian, Belorussian, Ukrainian. — New York: Columbia University Press, 1958. — VIII + 81 pp. [Перадрукаванае ў 1968 г.]
1963 9. Belorussian and Ukrainian // Current Trends in Linguistics / Ed. Thomas A. Sebeok. — The Hague: Mouton, 1963. — Vol. I: Soviet and East European Linguistics. — P. 217—264.
1964 10. A Prehistory of Slavic: The Historical Phonology of Common Slavic. — Heidelberg: Carl Winter Universitдtsverlag, 1964. — XX + 662 pp. (= Columbia Slav. Studies). — [Перадрукаванае ў 1965 г.].
11. e > ‘o ou ‘o > e dans les langues slaves de l’est? // RES. — 1964. Т. 40: M й langes Andrй Vaillant. — P. 183—190. — [Перадрукаванае 1971 г.].
1965 12. A Prehistory of Slavic: The Historical Phonology of Common Slavic. — New York: Columbia University Press, 1965. — XX + 662 pp. — [Перавыданьне манаграфіі 1964 г.].
1968 13. Nazwiska sіowiaсskie na — keviи: (De Slavorum nominibus in-keviи exeuntibus) // Symbolae Philologicae in honorem Vitoldi Taszycki / Komitet redakcyjny: Stefan Hrabec, Stanislaw Jodіowski et al. — Wrocіaw; Warszawa; Krakow: Zakіad Narodowy im. Ossoliсskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1968. — S. 303—314. (= Pr. Komisji jкzykoznawstwa; Nr. 17). — [Перадрукаванае ў 1971 г. у перакладзе на ангельскую].
14. A Reader in the History of the Eastern Slavic Languages: Russian, Belorussian, Ukrainian. — New York: Columbia University Press, 1968. — VIII + 81 pp. (= Columbia Slav. Studies). 2nd — Co-auth.: Fred Holling. — [Перавыданьне кнігі 1958 г.].
1969 15. The Vicissitudes of a Syntactic Construction in Eastern Slavic: (Imprsonal Sentences in -no, -to with the acc sg of Object) // Scando-Slavica. — 1969. — Т. 15. P. 171—186. — [Перадрукаванае ў 1991 г., а таксама ў перакладзе на ўкраінскую мову 1993 г.].
1971 16. Teasers and Appeasers: Essays and Studies on Themes of Slavic Philology. — Mьnchen: Willhelm Fink Verlag, 1971. — 336 pp. (= Forum Slavicum / Hrsg. Von Dmitrij Tschiћewskij; Bd. 32).
Зьмест:
1. On Predicaments, Predictability and Futurism in Phonology: Ten Theses for a Conference.
2. Open Syllable Languages and Their Evolution: Common Slavic and Japanese. — Co-auth.: John J. Chew, Jr.
3. Prophetic Consonants in Common Slavic: A Historical Approach.
4. On Endings with Nasal Consonants after Palatal and Palatalized Consonants: An Inquiry into the Allophonic Structure of Common Slavic.
5. Die Weckselwirkung von zwei Akzentuierungstypen der Partizipien Prдteriti Passivi von Verben der 3. Klasse mit Infinitiv auf -at’ in den slavischen Sprachen.
6. Dwie uwagi o sіowiaсskim e: 1. e po spуіgіoskach szumi№cych; 2. Dadosesani, Cirzipani.
7. A Latent Phoneme in Making: The Affricate ћ in Slavic. [Гл. 7].
8. ‘CrьC’-type Group and the Problem of Moravian Components in Old Church Slavonic: I; II. Moravian Elements in OCS: Linguistica Evidence; III. Moravian Elements in OCS: Historical Evidence.
9. e > ‘o ou ‘o > e dans les langues slaves de l’est? [Гл. 1964].
10. Weak Jers in Serbo-Croatian and South Slavic: Developments in the Worf Initial Syllable.
11. On the Slavic Names for the Falls of the Dnepr in the “De Administrando Imperio” of Constantine Porphyrogenitus.
12. Phonema Errans.
13. Ukrainische vantaћ ‘Ladung, Frachtgut, Last’ und das Problem der “Argo-Suffixe”.
14. The Name Ukrajina ‘Ukraine’.
15. The structure of the Root in Modern Russian.
16. On the History of Literary Language, Historical Dialectology and Historical Grammar.
17. Slavic Family Names in -keviи and the Palatalization of Velars in Belorussian. [Гл. 1968].
18. L’Ukrainien littйraire.
19. Die “Grammatik der kleinrussischen Mundart” fon Pavlovskij und ihr Autor.
20. Issues and Non-Issues. Five Years after A Prehistory of Slavic.
1974 17. Belorussian versus Ukrainian: Delimitation of Texts before A.D. 1569 // JBS. — 1974. — Vol. III, No. 2, Year X. — P. 145—156.
1975 18. The Literary Languages of the Ukraine in the Fifteenth and Sixteenth Centuries and the Delimitation of Ukrainian and Belorussian Texts // Minutes of the Seminar in Ukr. Studies. — 1974—1975. — No. 5. — P. 74—76.
1976 19. Some Remarks on Written Records as a Source of Evidence for the Historical Phonology of the Middle Ukrainian Language (1569—1720) // The Jubilee Collection of the Ukrainian Academy of Sciences in Canada. — Winnipeg, 1976. — P. 170—180.
20. Слов’янські мови // Енциклопедія Українознавства / Наукове Товариство ім. Шевченка / Гол. ред. В. Кубійович. — Париж; Нью Йорк: Молоде Життя, 1976. — Т. II (8). — С. 2910. [Перадрукаванае ў перакладзе на ангельскую ў 1993 г.].
1977 21. On the Chronology of h and the New g in Ukrainian // HUS. — 1977. — Vol. I, No. 2. — P. 137—152.
1979 22. A Historical Phonology of the Ukrainian Language. — Heidelberg: Carl Winter Universitдtsverlag, 1979. — VI + 809 pp. (= Historical Phonology of the Slavic Languages. — Vol. IV: Ukrainian).
1980 23. Веремія: З історії українсько-білоруських мовних зв’язків // HUS. — 1980. — Vol. III/IV: Eucharistion: Essays Presented to Omeljan Pritsak on His Sixtieth Birthday by His Colleaques and Students / Ed. Ihor Љevиenko and Frank E. Sysyn. — Part 2. — P. 760—767. [Перадрукаванае ў 1991 г.].
1985 24. Belorussian-Ukrainian linguistic contacts // Encyclopedia of Ukraine / Ed. Volodymyr Kubijovyи / Published for the Canadian Institute of Ukrainian Studies, the Shevchenko Scientific Society (Sarcelles, France), and the Canadian Foundation for Ukrainian Studies. — Toronto; Buffalo; London: University of Toronto Press, 1985. — Vol. I: A—F. — P. 200.
25. Buzuk, Petro // Encyclopedia of Ukraine / Ed. Volodymyr Kubijovyи / Pulished for the Canadian Institute of Ukrainian Studies, the Shevchenko Scientific Society (Sarcelles, France), and the Canadian Foundation for Ukrainian Studies. — Toronto; Buffalo; London: University of Toronto Press, 1985. — Vol. I: A—F. — P. 335. — [Бяз подпісу; перадрук у перакладзе на ангельскую артыкулу 1955 г.].
1986 26. Язык надписей на кресте Евфросинии Полоцкой 1161 года и некоторые соображения о языке Руси XII века. //Festschrift fьr Herbert Brдuer zum 65. Geburtstag am 14. April 1986 / Hrsg/ von Reinhold Olesch u/ Hans Rothe. — Kцln; Wien Bцhlan, 1986. — S. 527—549. (= Slav. Forschungen; Bd. 53). — [Перадрукаванае ў 1991 г.].
1991 27. In and around Kiev: Twenty-two Studies and Essays in Eastern Slavic and Polish Linguisticsand Philology. — Heidelberg: Carl Winter Universitдtsverlag, 1991. — VI + 412 pp.
Зьмест:
1. Между праславянским и русским.
2. The Reflexes of *dj in Ukrainian.
3. On the So-called Signature of Queen Ann of France (1963).
4. Moravismen im Izbornik von 1076?
5. Несколько замечаний о грамоте 1130 года и несколько суждений о языковой ситуации Киевской Руси: (Б.А.Успенскому).
6. A Remark on Extra-systemic Vowel Length in Slavic.
7. Язык надписей на кресте Евфросинии Полоцкой 1161 года и некоторые соображения о языке Руси XII века.
8. Omega in the Codex Hankenstein. A Hitherto Unnoticed Episode in the Ukrainian Development o > i.
9. Ukrainian Diphthongs in Publications of the 1980s and in Reality.
10. An Alternative Analysis of Some Language Features of “Mмrilo Pravednoje”.
11. A Remark on Intermedia dwoie Published with Tragaedia albo wizerunok smierжi Przeњwiкtego Jana Chrzciciela Przesіanca Boћego by Jakub Gawatowic (1619).
12. Orzeczenia bezpodmiotowe odimiesіowowe na —n, -to w jкzyku polskim przed rokiem 1450.
13. The Vicissitudes of a Syntactic Construction in Eastern Slavic.
14. On Lexical Polonisms in Literary Ukrainian.
15. Веремія: з історії українсько-білоруських мовних зв’язків. [Гл. 1975 г.].
16. Prolegomena to Studies of Skovoroda’s Language and Style.
17. Zum Problem des ukrainischen Anteils an der Bildung der russischen Schriftsprache Ende des 18. Jahrhunderts.
18. Почести и что он... Un gallicisme syntaxique dans la littйrature ukrainienne de la fin du XVIIIe, dйbut du XIXe siйcle.
19. A Tendency in Language Development: A Remark on the Erosion of the Feminine I-stem Substantives in Slavic, especially in the Ukrainian language.
20. Двомовність і вульґаризми. Дисиміляція плинних в українській літературній мові: (Олексі Горбачеві)
21. Олег. Проблематика восточнославянского антропонима: (А.А. Зализняку к пятидесятилетию).
22. Leonid Vasil’ev and His Work: a Forgotten Page in the History of Russian Linquistics.
1993 28. Історичні перипетії однієї синтаксичної конструкції у східнослов’янських мовах: Безособові речення на -но/-то із знахідним відмінком додатка / Перекл. з англійської А. Даниленко // Зб. ХІФТ. Нова серія: Т. 1. — 1993. — С. 139—152. — [Перадрукоўка ў перакладзе на ўкраінскую дасьледаваньня 1969 г.; перадрукаванае таксама на мове арыгіналу ў 1991 г.].
29. Slavic languages // Encyclopedia of Ukraine / Ed. Danylo Husar Struk / Published for the Canadian Institute of Ukrainian Studies, the Shevchenko Scientific Society (Sarcelles, France), and the Canadian Foundation for Ukrainian Studies. — Toronto; Buffalo; London: University of Toronto Press, 1993. — Vol. IV: Ph-Sr. — P. 742. [Бяз подпісу; перадрукоўка ў перакладзе на ангельскую артыкулу 1976 г.].
30. Білорусизми // Енциклопедія Українознавства. Перевидання в Україні [Рэпрынтнае перавыданьне кнігі 1955—1984 гг.] / Наукове Товариство ім. Т. Шевченка у Львові. — Львів, 1993. — Т. I. — C. 132. — [Перадрукоўка артыкулу 1955 г.].
31. Бузук Петро // Енциклопедія Українознавства. Перевидання в Україні [Рэпрынтнае перавыданьне кнігі 1955—1984 гг.] / Наукове Товариство ім. Т.Шевченка у Львові. — Львів, 1993. — Т. I. — C. 186. — [Перадрукоўка артыкулу 1955 г., ён жа ў перакладзе на ангельскую ў 1985 г.].
1994 32. Спірантизація *g / Перекл. з англійської С.С. Єрмоленко // Мовознавствою — 1994. № 1. — С. 3—14. [Перадрукоўка ў перакладзе на ўкраінскую мову разьдзелу 25 з манаграфіі 1979 г.].
Літаратуразнаўства
1946 33. Гариць Шипшина // Укр. вісті. — 1946. — 4 жовт. — Ч. 38. — С. 4. — [Перадрукаванае ў перакладзе на беларускую мову ў 1947 г.].
1947 34. Гарыць Шыпшына // Шыпшына. — 1947. — Ч. 4. — С. 28—30. [Перадрукоўка ў перакладзе на беларускую артыкулу 1946 г.].
1980 35. Білоруський самвидав в обороні національної гордості // Сучасність. — 1980. — Ч. 7—8. — С. 238—239.
Опубликовано 27 сентября 2004 года
Новые статьи на library.by:
БЕЛОРУССКАЯ ПРОЗА:
Комментируем публикацию: Юры Шавялёў як дасьледчык украінска-беларускіх стасункаў
подняться наверх ↑
ССЫЛКИ ДЛЯ СПИСКА ЛИТЕРАТУРЫ
По стандарту ВАК Республики Беларусь
Стандарт используется в белорусских учебных заведениях различного типа.
По ГОСТу Российской Федерации
Для образовательных и научно-исследовательских учреждений РФ
Прямой URL на данную страницу для блога или сайта
Полностью готовые для научного цитирования ссылки. Вставьте их в статью, исследование, реферат, курсой или дипломный проект, чтобы сослаться на данную публикацию №1096275536 в базе LIBRARY.BY.
подняться наверх ↑
ПАРТНЁРЫ БИБЛИОТЕКИ рекомендуем!
подняться наверх ↑
ОБРАТНО В РУБРИКУ?
Уважаемый читатель! Подписывайтесь на LIBRARY.BY в VKновости, VKтрансляция и Одноклассниках, чтобы быстро узнавать о событиях онлайн библиотеки.
Добавить статью
Обнародовать свои произведения
Редактировать работы
Для действующих авторов
Зарегистрироваться
Доступ к модулю публикаций