Вы здесь:
КУЛЬТУРА И ИСТОРИЯ БЕЛАРУСИ
Біскуп Ян з князёў Літоўскіх - мецэнат Францішка Скарыны
Ян быў пазашлюбным Сынам Жыгімонта Ягелончыка (будучага караля Польшчы і Вялікага Княства) і Катажыны Охстат з Цельніцаў, што на Маравіі. Нарадзіўся ён у Кракаве 8.01.1496г., а ўжо ў 1505г. разам з маці знаходзіўся побач з Жыгімонтам ў Глогаве, дзе Жыгімонт быў намеснікам чэшскага караля. Гэты сваяцкі саюз з чэхамі ў будучым звяжа Яна з Францішкам Скарынам. У 1516г. Ян з князёў Літоўскіх, полацкі канонік, вывучаў юрыдычнае права ў Балоніі. У 1519г. памёр віленскі біскуп Войцах Радзівіл, і папа Леў Х па просьбе караля Жыгімонта прызначыў Яна кіраўніком віленскага біскупства, уладу над якім ён павінен быў атрымаць пасля 27-гадовага ўзросту. Ян актыўна ўдзельнічаў у кананізацыйным працэсе каралевіча Казіміра. У 1521г. папа Леў Х абвясціў Казіміра святым. Літва атрымала свайго першага апекуна. Вільня трыумфавала, а мошчы святога з урачыстай працэсіяй перанеслі з капліцы Св. Тройцы ў Гаштольдскую капліцу. У гэтым самым годзе з блізкай для Яна Прагі ў Вільню вярнуўся Францішак Скарына, які пры дапамозе біскупа заснаваў у горадзе каталіцкую друкарню касцёльных кніг, якая выдавала іх на старабеларускай мове (у 1522 г. выйшла "Малая падарожная кніжка", у якой Скарына змясціў Псалтыр, Часасловец, Саборнік і інш.; у 1525г. — "Апостал"). У 1522г. Ян з Літоўскіх князёў склаў біскупскую прысягу. Аднак паўнату ўлады біскупа ён атрымаў толькі ў 1531г., пасля канчатковага святарскага пасвячэння.
Пасля прыезда ў Вільню ў 1519г. стаў фактычным намеснікам Вялікага князя на Літве. Пракаралеўская палітыка маладога біскупа сутыкнулася з апазіцыяй часткі магнатаў, якія нават спрабавалі зрабіць замах на яго жыццё (22.ХІ. 1522г.). Па просьбе караля Ян распачаў актыўную акцыю, якая гарантавала ягелонскую пераемнасць, што прывяло да прысягі, якую склала літоўская рада склала Жыгімонту Аўгусту як наступніку трона 4.ХІІ. 1522г., а пазней, 18.Х.1529г., да каранацыі. 3 мэтаю далейшага ўмацавання дынастыі Ян разам з Юрыем Радзівілам прапанаваў на варшаўскім з’ездзе 1526г. праект прызнання Літвы як ка-ралеўства, аднак гэтаму рашуча супрацьстаялі польскія паны. Не ўдаўся таксама праект жаніцьбы Яна з мазавецкаю князёўнаю Ганнай і аддання Мазоўша пад уладу Літвы. Ян у той час праводзіў адпаведна ад імя караля і па жаданні Боны, з якой яго яднала сардэчнае сяброўства і ўся палітыка Літвы, не выключаючы нават дыпламатычных адносінаў з прускім Альбрэхтам (туды ў 1530г. з місіяй ад біскупа паехаў Францішак Скарына) і Фердынандам І і, выступаючы пасрэднікам паміж Жыгімонтам І і малдаўскім гаспадаром, Пятром Рарэшам. Ян цікавіўся таксама справамі абароны Літвы ад татараў і настойліва падтрымліваў умацаванне межаў. Як член літоўскай рады ён прымаў таксама актыўны ўдзел у яе абрадах і пасяджэннях літоўскага сейму, звычайна знаходзіўся побач з каралём падчас яго побыту на Літве. Юрыст па адукацыі, біскуп Ян падтрымліваў ідэю кадэфікацыі (сістэматызацыі) законаў і быў адным з "айцоў" 1 Літоўскага Статуту 1529г. У тым жа 1529г. Віленскім афіцыялам быў Ян Sylvіus Аmalus, доктар абодвух законаў і свабодных навук, пробашч Віцебскі і Лідскі, пісар Апостальскай Сталіцы, дасведчаны ў замежных мовах, настаўнік Жыгімонта Аўгуста.
Як чалавеку грунтоўна адукаванаму, біскупу Яну не былі чужымі заходне-еўрапейскія ўзоры гаспадарчага развіцця. Ён кіраваў біскупамі месцамі на Літве, купляў цагельні і вапнавыя заводы. У 1525г. пабудаваў за Вільняй першы на Літве шклозавод . Быў уладальнікам саляных і васковых сховішчаў на Валыні. Пера-важна асабіста займаючыся ўпраўленнем сваімі маёнткамі, стаў выдатным адміністратарам (ужо ў 1521-22г. ён быў суўладальнікам пінскіх маёнткаў каралевы Боны) і таму часта выступаў арбітрам у спрэчках, што тычылася маёмасці і пасрэднікам у трансакцыях.
Ян клапаціўся пра рэформу ўласнай дыяцэзіі. Ён узмацняў дысцыпліну сярод духоўных асобаў. У 1526г. Ян склікаў у Вільні першы ў гісторыі Літвы дыяцэзіяльны сінод і надрукавау ягоныя статуты праз два гады. Ян клапаціўся пра развіццё рэлігійнага друку. Упарадкаваў літургічную службу ў катэдры. У віленскай капітуле ўстанавіў кантараў і схаластыкаў, раўняючыся тым самым да іншых катэдральных касцёлаў Еўропы. Пасля пажару віленскай катэдры (1530г.) актыўна заняўся яе адбудоваю, даручаючы працу вядомаму рымскаму дойліду Бернардзіно дэ Джаноціс. На тэрыторыі дыяцэзіі Ян стварыў шэраг новых парафій і кансэкраваў некалькі касцёлаў. Ён апекаваўся шпіталямі св. Іова і Марыі Магдалены ў Вільні.
Нягледзячы на дамінуючае становішча Яна ў палітычным жыцці Літвы, нядобразычлівасць да яго літоўскіх магнатаў (асабліва Радзівілаў і Гаштольдаў), не аслабла (толькі з двума — Янам Забжэзінскім і біскупам жмудскім Мікалаем Радзівілам ён падтрымліваў сардэчныя адносіны). Гэта прымусіла Яна адмовіцца ад біскупства ў Вільні (19.V.1536г.). Прыкладна ў той час пакінуў Вільню сакратар біскупа — Францішак Скарына, які накіраваўся ў Прагу. Кароль Жыгімонт назначыў Яна Познаньскім біскупам, аднак толькі ў сакавіку 1537г. Ян атрымаў уладу над новай дыяцэзіяй. На жаль, незадоўга пасля прыбыцця ў новую сядзібу, ён захварэў на ліхаманку, якая трымалася чатыры дні , што стала прычынай яго смерці. Памёр біскуп Ян 18-11.1538г. у Познані. Перад смерцю прасіў пахаваць яго ў Вільні, бо вельмі да яе прывязаўся. Эпітафія ў віленскай катэдры была знішчана ў ХУІІ стагоддзі. Жыццё гэтага біскупа (асабліва яго сувязь з Францішкам Скарынам) усё яшчэ чакае даследвання.
Комментарии:
ИНФОРМАЦИЯ ПО РЕФЕРАТУ:
СТУДЕНТАМ! Уважаемые пользователи нашей Коллекции! Мы напоминаем, что наша коллекция общедоступная. Поэтому может случиться так, что ваш одногруппник также нашел эту работу. Поэтому при использовании данного реферата будьте осторожны. Постарайтесь написать свой - оригинальный и интересный реферат или курсовую работу. Только так вы получите высокую оценку и повысите свои знания.
Если у вас возникнут затруднения - обратитесь в нашу Службу заказа рефератов. Наши опытные специалисты-профессионалы точно и в срок напишут работу любой сложности: от диссертации до реферата. Прочитав такую качественную и полностью готовую к сдаче работу (написанную на основе последних литературных источников) и поработав с ней, вы также повысите ваш образовательный уровень и сэкономите ваше драгоценное время! Ссылки на сайт нашей службы вы можете найти в левом большом меню.
ВЕБ-ИЗДАТЕЛЯМ! Копирование данной работы на другие Интернет-сайты возможно, но с разрешения администрации сайта! Если вы желаете скопировать данную информацию, пожалуйста, обратитесь к администраторам Library.by. Скорее всего, мы любезно разрешим перепечатать необходимый вам текст с маленькими условиями! Любое иное копирование информации незаконно.
Поиск по БЕЛОРУССКИМ рефератам 
