БЕЛАРУСЬ (последнее)
Сонечны гадзіннік у в. Ішчаліна
Актуальные публикации по истории и культуре Беларуси.
Сонечныя гадзіньнікі – найстаражытнейшыя навуковыя прыборы. Іх выкарыстоўвалі йшчэ за шмат вякоў да н.э. Вядома, што сонечныя гадзіньнікі (па грэцку-гноманы) ўжываліся ў Старажытным Эгіпце[1].
З часоў антычнасьці стваральнікі гэтых прыбораў ужо ведалі як адрэгуляваць іх на неабходную геаграфічную шырату. У жывапісу Адраджэння мы сустракаем “ унівэрсальныя” сонечныя гадзіньнікі ў выглядзе шматграньнікаў, кожны бок якіх адпавядае сваёй геаграфічнай шыраце.
Нягледзячы на тое, што йшчэ ў 12ст. будучы папа Рымскі СільвестрІІ(у той час абат Герберт) вынайшаў мэханічны гадзіньнік[2] , у эпоху Адраджэньня ў Эўропе наступае росквіт вытворчасьці розных сонечных гадзіньнікаў, ад стацыянарных , усталяваных на плошчах гарадоў, у палацах магнатаў, у дварох кляштараў і г.д. , да партатыўных гадзіньнікаў. У гэты час ствараюцца новыя тыпы й новыя канструкцыі інструмэнтаў. Сонечны гадзіньнік робіцца ня толькі прыборам дакладнае мэханікі, але й сапраўдным творам мастацтва.
Самы вялікі ў сьвеце сонечны гадзіньнік збудаваны на пачатку 18ст. у Дэлі (Індыя). Цень ад трохкутняй сцяны , якая мае вышыню 18м. , падае на алічбаваныя мармуровыя дугі з радыюсам каля 6м. Гэты гадзіньнік дзейнічае дагэтуль й адлічвае час з дакладнасьцю да аднае хвіліны[3].
У нашай навуковай літараратуры інфармацыі аб сонечных гадзіньніках амаль што няма. Але вядома, што ў 1736г. у Нясвіжы быў напісаны на лацінскай мове курс пра выраб сонечных гадзіньнікаў розных канструкцыяў[4].
Цікавы сонечны гадзіньнік усталяваны каля Троіцкага касцёлу ў в.Ішчална Шчучынскага р-ну. Касцёл пабудаваны у 1758г. у стылі позьняга барока з цэглы. З паўднёвага боку касцёла знаходзіцца сонечны гадзіньнік .
Ён уяўляе сабою круглы абцясаны пастамэнт з камяню вышынёю каля 1м. і дыямэтрам каля 0,5м. . Двума сталевымі стрыжнямі да яго прымацавана медная круглая пласьціна дыямэтрам 0,3м. Трохкутняя стрэлка на палову зламаная. На пласьціне выгравіраваны : цыфэрблят , прозьвішча майстра (J.Malecki) , месца вырабу(Vilna) , геаграфічная шырата в.Ішчална(54 *41”2’) . Гэты гадзіньнік адносіцца да клясы гарызантальных сонечных гадзіньнікаў з трохкутняю стрэлкаю, верхні кут якой накіраваны на Палярную зорку. Цень ад стрэлкі падае на гарызантальны цыфэрблаят , часавыя дзяленьні якога няроўныя між сабою.
Верагодна, што гэты гадзіньнік быў замоўлены да заканчэньня будовы касцёлу .Ён уяўляе сабою цікавы ўзор дакладнае мэханікі, вырабленай у беларускай Вільні у 18ст..
Заўвагі:
[1]Пьер Монтэ. Египет Рамзесов . – М.,1989. – С.42.
[2]Освальд Шпенглер. Закат Европы ч1. – Мн.,1997. – С.19.
[3]Ф.Ю.Зигель. Астрономы наблюдают. – М, 1979.-С.14.
[4]БСЭ Т.III.-С.284. – Мн ., 1979
________________________________________
Надрукавана ў "Cпадчына" №2-2000
Лаўрэш Л.
Круцiкаў У.
Пастухоў В.
Опубликовано 20 февраля 2003 года
Новые статьи на library.by:
БЕЛАРУСЬ:
Комментируем публикацию: Сонечны гадзіннік у в. Ішчаліна
подняться наверх ↑
ССЫЛКИ ДЛЯ СПИСКА ЛИТЕРАТУРЫ
По стандарту ВАК Республики Беларусь
Стандарт используется в белорусских учебных заведениях различного типа.
По ГОСТу Российской Федерации
Для образовательных и научно-исследовательских учреждений РФ
Прямой URL на данную страницу для блога или сайта
Полностью готовые для научного цитирования ссылки. Вставьте их в статью, исследование, реферат, курсой или дипломный проект, чтобы сослаться на данную публикацию №1045748288 в базе LIBRARY.BY.
подняться наверх ↑
ПАРТНЁРЫ БИБЛИОТЕКИ рекомендуем!
подняться наверх ↑
ОБРАТНО В РУБРИКУ?
Уважаемый читатель! Подписывайтесь на LIBRARY.BY в VKновости, VKтрансляция и Одноклассниках, чтобы быстро узнавать о событиях онлайн библиотеки.
Добавить статью
Обнародовать свои произведения
Редактировать работы
Для действующих авторов
Зарегистрироваться
Доступ к модулю публикаций