Рэлігійныя канфесіі і іх узаемаадносіны на Беларусі ў часы ВКЛ і РП

На гісторыю Бел паклалі пэуны адбітак і праваслауе, і каталіцтва, і абедзве тэндэнцыі у развіцці хрысціанства (драбленіе) выдзяленне ржфармацыйнай царквы ( кальвівізм, лютэранства і аб’яднанне). Стварэніе хрысціанскай царквы 1596 г. існавала вуніяцкая царква да 1839 г. Вялікій уплыу на развіцце рэлігіі Беларусі аказвалі каталіцызм і праваслауе, пастаянная канкурэнцыя паміж усходам і захадам. Механізм удзеяння рэлігійнага фактару на жыцце жыхароу ВКЛ трэба разглядаць з 2-х бакоу і з аднаго боку - адносіны да рэлігіі пануючых классау, з другога - адносіны простых людзей. Для феадалау рэлігія і царква былі сродкамі палітычнай барацьбы.

Вялікія князі ВКЛ імпаек:’неаднаразова рабілі спробы паставіць уласнага метрапаліта у 1316, 1337, 1352, 1354, 1375 г. Але маскоускім князям удавалася утрымаць цэнтр агульнай для усей Еуропы сваей сталіцы (Канстантінополь) Москва. Паражэнне Вільні у барацьбе за метрапаліта у 14 ст. Было адной із прычын Крэускай Вуніі і пераходу правячых колау разам з язычнецкім болцкім насельніцтвам у каталіцтва. Ягайла зрабіу памылку , калі абвясціу каталіцкую рэлігію дзяржаунай на тэрыторыі ВКЛ. Вітаут у 1416 зрабіу спробу стварэння уласнай метраполіі з цэнтрам у Наваградке, але безпаспяхова. 1430 г. пасля смерці Вітаута, была вайна паміж Свідвігайлай і Ягайлам. Барацьба закрнчылася паспяхова. Праваслауе атрымала такія ж фактычныя правы як і католікі. У канцы 15-16 ст. Усталявалася пэуная рауніцтва паміж каталіцкай і праваслаунай верамі.

1458 г. - правасл царква ВКЛ падпарадкоувалася канкрэтна Канстанцінопалю ( была метраполія і Патрыярх) Рэлігійный фактар зноу выходзіць на 1-е месца у палітычных размовах, напярэдні і пасля Люблінскай Вуніі 1569 г. Калі была створана РП ідэалагічнай асновай дзяржаунай незалежнасці ВКЛ павінен быу стаць Канвініум - адзін з напрамкау пратэстантызму. Рэлігія не залежыла ні ад Кіева, ні ад Рыма. У кальвінізм увайшло шмат магнатау. Рэфармацыя у ВКЛ насіла шляхецка- магнацкі характар. 1580 г. ВКЛ было пратэстантау -13 , католікау - 6, православных -4 у мецэнате.

Гарадскі сейм 1568 г. ураунавау права усю шляхту веры хрысціанства.

У 1573 г. - прыняты акт Варшаускай канфедэраціі. Аб свободзе веравужывання. Тэкст якога увайшой у 3 статут 1588 ВКЛ.Гэта вельмі важны дакумент. Па усей Еуропе рэфармацыя, Рым увайшоу у НАТО, змянілася палітыка у ВКЛ, шляхта зноу пачала пераходзіць у каталіцызм. Адным з элементау конт-рэфармаціі бала ідэя уніі католіцкай і праваслаунай царквы ( Вунія - дагавор).

Дапамогай вуніі акаталічыць бел насельніцтва. У 1589 г. праваслауная патрэярхія устанавалася у Маскве ( пасля чаго як туркі захапілі Канстантінополь). Для часткі патрэятычна настроеннай знаці ВКЛ вуніяцкая царква значылася як нацыянальная, здольная спрыяць нац незалежнасці. Царковная Вунія падпісана у Брэсце у 1596 г. Па яе умовам правасл. Царква прызнавала вяршэнства папы Рымскага і сімвал веры у каталіцкім разуменні.

Захойвалася праваслауная абраднасць , мова богаслуження ва уніяцкай царквы была беларускай. З праваслауя ва уніаутва перайшло 80 % беларусау. Прыхільнікі праваслауя называлі русскімі. Простый народ (сяляне) ніколі не быу фанатычным прыхільнікам і абаронцам той ці іншай канфесіі. Сялянства доугі час захоувала старыя язычнецкія традыцыі, якія увайшлі у яго быт ( кожны феадал мог устанавліваць свае абрады на сваей тэрыторіі)

24. Рэлігійная палітыка царскага урада пасля уключення Беларусі у склад Расійскай Імперыі

У Расійскай імперыі рэлігія была адзіным сродкам русіфікацыі. 1704 – красавіка Катэрына 2 выдае указ аб скасаванні царкоунай вуніі. Да 1794 - 1795 да праваслауя далучаны 3 міл. Уніатау. Пасля Кацярыны Павел 1 - галоунай стала правасл, У гады Накалая 1 ( пасля паустання дэкабрыстау) - уніацтва.

1839 г. - на Полацкім саборы уніяцкая царква была афіцыйна ліквідавана. А уніяты у большасці пераведзены у прваслауе. Перыяд Нікалая 1 - вельмі жорстка ( фізічн.пакаранне) праводзілася палітыка русіфікацыя 1840 г. - 3 статут паменен. У гэты перыяд было забаронена прыменяць назву Бел. ( толькі Севера-Западный край) Асаблівасці Рускай прав. Царквы была падпарадкаванасць дзяржаве. Петр 1 ліквідавау пасаду патрыарха, і зрабіу сінод (як міністэрства). Патрыяршэства у 1918 аднавілася пасля кастрычніцкай рэвалюцыі. З 1797 г. імператор лічыуся кірауніком Літвы.

У час паустанне (1863 г) правасл.царква вяла прапаганду супраць паустанцау. Касцел заставауся адзіным месцам, дзе не прапагандавалася паліт. ідэалогія. Фактычна усе бел. Пісьменнікі і дзеячы іншых нац руху 19 стагодзя былі католікамі. ( Я.Купала, Міцкевіч)