Актуальные публикации по истории и культуре Беларуси.
Беларуская вайсковая акруга ў міжваенны перыяд (1921-1939). Спробы беларусізацыі 1 за 24 часа
Міжваенны перыяд Беларускай вайсковай акругі (БЕЛВА) - адзін з найбольш слаба даследаваных у айчыннай гістарыяграфіі. Між тым, у войску па тым часе адбывалася шэраг вельмі значных працэсаў, якія істотна паўплывалі на фарміраванне дзяржаўнасці маладой беларускай краіны. Сярод іх у першую чаргу неабходна адзначыць беларусізацыю вайсковых адзінак Чырвонай арміі.
Штурм Рэчыцы войскамі генерала Станіслава Булак-Балаховіча ў лістападзе 1920 году 2 за 24 часа
Армія генерала Булак-Балаховіча афіцыйна называлася Асобнай саюзнай арміяй. Такая назва дакладна адлюстроўвала яе сутнасьць, паколькі армія была мілітарным увасабленьнем палітычнага саюзу Беларускага і Рускага палітычных камітэтаў.
Слуцкае паўстанне. На крутым павароце гісторыі 0 за 24 часа
Пад час мірных перагавораў у сталіцы Латвіі Рызе паміж савецкай расійска-ўкраінскай дэлегацыяй, з аднаго боку, і польскай, з другога, вызначаўся лёс Беларусі і савецка-польскай граніцы. Прапанова кіраўніка савецкай дэлегацыі А. А. Іофэ ўступіць Польшчы ўсю тэрыторыю тагачаснай БССР (да р. Бярэзіны) за тэрытарыяльныя ўступкі на Украіне не была прынята польскім бокам, бо улады баяліся аб’яднання ўсіх беларусаў у складзе Польскай дзяржавы. У выніку перагавораў 12 кастрычніка 1920 г. у Рызе было падпісана не толькі перамір’е, але і дагавор аб прэлімінарных (папярэдніх) умовах міру паміж РСФСР і УССР, з аднаго боку, і Польшчай - з другога. Польшча прызнавала абедзве савецкія рэспублікі Украінскую і Беларускую (тэрыторыя якой тады заканчвалася за Барысавым і Бабруйскам). Заходняя Украіна і Заходняя Беларусь прызнаваліся польскай тэрыторыяй. Да падпісання канчатковага міру ўстанаўлівалася нейтральная зона. Чырвоная Армія адыходзіла на адлегласць “не бліжэй 15 км ад зафіксаванага да моманту спынення ваенных дзеянняў польскага фронту". Польскія войскі на поўнач ад Нясвіжа спыняліся на лініі граніцы, а на поўдзень - на лініі свайго найбольшага прасоўвання. Толькі пасля ратыфікацыі гэтага дагавора войскі абодвух бакоў павінны былі паступова адводзіцца за межы сваёй тэрыторыі і размяшчацца на бліжэй 15 км па абодвух баках граніцы. Ад гэтага часу ўстанаўлівалася нейтральная зона шырынёй 30 км.
"Кровавый потоп" на берегах Нарочи. (История боёв в Нарочанском регионе в 1916 году) 0 за 24 часа
Первая мировая война по своей масштабности (в ней участвовали 38 государств с населением 1,5 млрд. человек), использованию новых видов вооружений и тактики ведения боевых действий, человеческим жертвам (около 10 млн. убитых и 20 млн. раненых) – превзошла все предшествующие войны.
Тэрыторыя Беларусі у гады Першай сусветнай вайны (1914-1918) 0 за 24 часа
Абвастрэнне супярэчнасцяў паміж блокамі капіталістычных дзяржаў - Траістым саюзам (Германія, Аўстра-Венгрыя, Італія) і Антантай (Англія, Францыя і Расія) - за калоніі, рынкі збыту тавараў, крыніцы сыравіны і сферы ўплыву прывяло да першай сусветнай вайны, якая пачалася 19 ліпеня (1 жніўня) 1914 г. У вайну былі ўцягнуты 33 краіны з насельніцтвам 1,5 млрд чалавек.
Ваеннае становішча на Беларусі ў 1812 г. 1 за 24 часа
Напярэдадні вайны 1812 г. перад расейскім урадам паўсталі дзве складаныя задачы - правесці нарыхтоўку правіянту і фуражу для арміі і забяспечыць фінансаванне надзвычайных ваенных выдаткаў. Але незадавальняючы стан фінансаў ускладняў вырашэнне гэтых пытанняў.
Святло і цені Бара. Барская канфедэрацыя на Беларусі: перадумовы і ход. 3 за 24 часа
Бадай, нямнога ёсць у гiсторыi Рэчы Паспалiтай XVIIІ ст. падзеяў, якiя выклiкалi i выклiкаюць столькi розных ацэнак у даследчыкаў, як Барская канфедэрацыя. I гэтыя ацэнкi вагаюцца ад цалкам негатыўных, у якіх Барскi чын квалiфiкуецца як "апошняя непасрэдная прычына першага падзелу Рэчы Паспалiтай " (8;187), да апалагiзацыi i гераiзацыi "барацьбiтоў з чужаземным гнётам". Так, напрыклад, Жан Жак Русо лiчыў, што "Барская канфедэрацыя, канаючы, выратавала айчыну".
Казацка - сялянская вайна на Беларусі 1 за 24 часа
Распачатае ў 1648 г. на Украіне казацкае паўстанне на чале з гетманам Багданам Хмяльніцкім хутка вылілася ў вялікую вызваленчую вайну. Ва ўкраінскага гетмана і казацкай старшыны падчас гэтай барацьбы з'явіўся план стварэння сваёй дзяржавы, у межы якой яны хацелі ўключыць і землі паўднёва-ўсходняй Беларусі, прынамсі Падняпроўе і Палессе. Яшчэ ў маі 1648 г. Багдан Хмяльніцкі пачаў засылаць у гэтыя раёны сваіх агітатараў, а затым і казацкія загоны, якія распачыналі ваенныя дзеянні. Універсалы, якія ўкраінскі гетман высылаў аж да Барысава, Быхава і Магілёва, заклікалі сялян узбройвацца ды пачынаць вайну супраць паноў. Сацыяльная глеба для паўстання ў Беларусі была вельмі прыдатная, таму казацкі рух хутка перакінуўся і сюды. Народныя нізы на поўдні і ўсходзе Беларусі актыўна ўключыліся ў барацьбу, якая мела ярка выражаны сацыяльны і ў пэўнай ступені рэлігійны характар. Як адзначалі ваяводы памежных маскоўскіх гарадоў, паміж беларусамі і палякамі пачалася "сварка за веру".
«Шведская» палітыка Жыгімонта III Вазы 0 за 24 часа
Пасля смерці ў снежні 1586 г. Стэфана Баторыя на пасад Рэчы Паспалітай прэтэндаваў, побач з аўстрыйскім эрцгерцагам Максімільянам і вялікім князем маскоўскім Фёдарам Іванавічам, шведскі каралевіч Жыгімонт Ваза. Жыгімонт быў сынам караля Швецыі Юхана III і дачкі Жыгімонта I Старога Катажыны. Яго паходжанне і абяцанне шведскіх паслоў, што ў выніку выбара іх кандыдата да Рэчы Паспалітай будзе далучана Эстляндыя (паўночная Эстонія), былі сярод тых фактараў, якія паўплывалі на абвяшчэнне часткай польскай шляхты Жыгімонта III Вазы 19 жніўня 1587 г. каралём польскім. Вялікае княства Літоўскае (ВКЛ) прызнала Жыгімонта сваім вялікім князем значна пазней, ён прысягнуў на захаванне ўсіх правоў Княства 28 студзеня 1588 г., амаль праз пяць месяцаў пасля элекцыі і праз чатыры тыдні пасля каранацыі (якая адбылася 27 снежня 1587 г.). З гэтага часу так званае "шведскае пытанне" сталася адным з самых значных фактараў дзяржаўнага жыцця ўсёй Рэчы Паспалітай, у тым ліку і ВКЛ.
Апалогія Рэчы Паспалітай 0 за 24 часа
Немагчыма аспрэчваць той факт, што за апошняе дзесяцігоддзе адбылася сапраўдная рэвалюцыя ў асэнсаванні гісторыі Беларусі перыяду Cярэднявечча і Новага часу. Аднак некаторыя погляды, якія засталіся ў спадчыну ад расійскай імперскай і савецкай (не ў меншай ступені імперскай) гістарыяграфіі, падтрыманыя рознымі "фобіямі" нашых сучаснікаў, дагэтуль працягваюць паспяхова дамінаваць у гістарыяграфіі незалежнай Беларусі.
Добавить статью
Обнародовать свои произведения
Редактировать работы
Для действующих авторов
Зарегистрироваться
Доступ к модулю публикаций